Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2023
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Sevda ÖNDER
Asıl Danışman (Eş Danışmanlı Tezler İçin): Aylin Sepici Dinçel
Eş Danışman: Aysel Çağlan Günal
Özet:
Küresel su ortamlarında yaygın olarak bulunan mikroplastiklerin farklı sucul orgazimalar üzerinde çok çeşitli zararlı etkileri tespit edilmiştir. Bu çalışmada, polistren (PS) ve polietilen (PE) mikroplastiklerinin zebra balıklarında (Danio rerio, Hamilton,1822) DNA hasarı (8-OHdG), ileri oksidasyon protein ürünleri (AOPP), malondialdehit (MDA) ve glutatyon (GSH) düzeyleri ile değerlendirilmiştir. Model organizma olarak kullanılan yetişkin zebra balıkları (Danio rerio) 96 saat ve 21 gün süre ile her iki mikroplastiğe 1 ve 10 mg/L konsantrasyonlarında maruz bırakılmışlardır. Deney sonucunda MDA düzeylerinin 1mg/L PS ve PE’ye 96 saat maruziyet sonunda kontrol grubuna göre anlamlı olarak arttığı bulunmuştur (p=0,008, p=0,041). 10 mg/L PS ve PE maruziyet gruplarında ise 96 saat sonunda kontrol grubuna göre görülen artış anlamlı bulunmamıştır (p=0,137, p=0,395). GSH düzeylerinin 1 ve 10 mg/L PE’ye 96 saat maruziyet sonunda kontrol grubuna göre anlamlı olarak arttığı bulunmuştur (p=0,004, p=0,004). 1 ve 10 mg/L PS’ye 21 gün maruziyet sonunda da deney gruplarında kontrol grubuna göre anlamlı azalma bulunmuştur (p=0,033, p=0,045). AOPP düzeylerinin 1 ve 10 mg/L PS 96 saat maruziyet grupları kontrol grubu ile karşılaştırıldığında anlamlı olarak azalmış bulunmuştur (p=0,008, p=0,000). Ayrıca 1 mg/L PE ve 10 mg/L PE gruplarında kontrole göre görülen azalma ve artma anlamlı bulunmamıştır (p=0,236, p=0,364). AOPP değerlerinin 1 ve 10 mg/L PE ve PS gruplarında 21 gün maruziyet sonunda kontrol grubuna göre görülen artış anlamlı değildir (p=0,124, p=0,090, p=0,055, p=0,282, sırasıyla). 8-OHdG düzeyleri 10 mg/L PS grubunda 96 saat maruziyet sonunda kontrol grubu ile karşılaştırıldığında anlamlı olarak azalmış bulunmuştur (p=0,030). 1 mg/L PS, 1 mg/L PE ve 10 mg/L PE gruplarında ise kontrol grubuna göre izlenen azalma anlamlı bulunmamıştır (p=0,882, p=0,608, p=0,263, sırasıyla). 8-OHdG düzeyleri 21 gün maruziyet sonunda ise 1 mg/L PS, 10 mg/L PS gruplarında kontrol grubuna göre artmış ve 10 mg/L PE grubunda kontrol grubuna göre azalmış olsa da anlamlı bulunmamıştır (p=0,199, p=0,131, p=0,850, sırasıyla). 1 mg/L PE grubunda ise kontrol grubuna göre görülen artış anlamlı bulunmuştur (p=0,028). Sonuç olarak, 1 ve 10 mg/L PE ve PS mikroplastiklerinin zebra balıklarında uygulanan konsantrasyon ve sürelerde oksidan-antioksidan sistemi etkilediği ve DNA hasarına neden olduğu düşünülmektedir.
Anahtar Kelimeler : Mikroplastikler, zebra balığı (Danio rerio), oksidatif hasar, DNA
hasarı, polietilen, polistiren