Hüseyin Kâzım Kadri ve Türkçe öğretimindeki yeri

Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2014

Öğrenci: FATMA ÜNAL

Danışman: FAHRİ TEMİZYÜREK

Özet:

Bu çalışmanın amacı, Hüseyin Kâzım Kadri'nin Türkçe öğretimindeki yeri ve önemini ortaya koymaktır. Bu amaç doğrultusunda Hüseyin Kâzım Kadri'nin Türk diline yaptığı hizmetler üzerinde durulmuş ve "Türk Lügati" adlı dört büyük ciltten meydana gelen eseri şekil ve içerik yönünden değerlendirilmiştir. Hüseyin Kâzım Kadri (1870 1934), II. Meşrutiyet ve Cumhuriyet devirlerinin önemli siyaset ve fikir adamlarındandır. Çok yönlü bir kişiliğe sahip olan Hüseyin Kâzım Bey, İttihat ve Terakki'nin kuruluşunda bulunmuş; valilik, şehreminlik, mebusluk, nazırlık, gazetecilik yapmış; Osmanlı'nın son dönemlerinde İstanbul Hükümeti ile Ankara arasındaki görüşmelere katılmış; başta Büyük Türk Lügati olmak üzere dil, siyaset, din, tarih gibi çok çeşitli konularda çok önemli eserler ortaya koymuş önemli bir isimdir. Hüseyin Kâzım'ın bireysel çabalarıyla hazırladığı Büyük Türk Lügati'nin I. ve II. ciltleri Osmanlı Türkçesi alfabesi ile III. ve IV. ciltleri ise Lâtin harfleri ile yayımlanmıştır.Lügat,Türkçe, Arapça ve Farsça kelimelerle Türk dilinin Uygur, Çağatay, Azerî, Kazan, Yakut, Koybal, Çuvaş, Altay, Kırgız lehçelerine ait kelimeleri tanıklarıyla ve örnekleriyle veren kıymetli bir eserdir. Bu araştırmada betimsel çalışma olan tarama modeli kullanılmıştır. Veri toplama tekniklerinden "monografi tekniği" kullanılan çalışmada, gerekli belge ve bilgilere literatür taraması yapılarak ulaşılmış, Hüseyin Kâzım Kadri'nin Türk dili konusundaki görüşleri, eserleri değerlendirilmiştir. Konuyla ilgili yazılan tez ve makaleler incelenmiştir. Ayrıca, Hüseyin Kâzım Kadri'nin eski harfli Türkçe ile yazdığı eserlerden çalışmamız için gerekli görülen kısımlar yeni Türk alfabesine aktarılmıştır. Hüseyin Kâzım Kadri'nin Türk diliyle ilgili ortaya koyduğu görüşler ve eserlerinin incelenmesiyle sınırlandırılan bu çalışmada, Hüseyin Kâzım Kadri'nin Türk kültür ve irfanına büyük hizmetler yaptığı sonucuna varılmıştır.