Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2023
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Merve HANCI
Danışman: Müsteyde Baduna Koçyiğit
Özet:
Kurak ve yarı kurak iklimlerin hakim olduğu havzalarda sürdürülebilir su kaynaklarının yönetimi sadece yüzey su kaynaklarının değil yeraltı su kaynaklarının da değerlendirilmesi, geliştirilmesi ve yönetimiyle mümkün olabilmektedir. Yeraltı suyu potansiyel bölgelerinin belirlenmesinde havzanın morfometrik özellikleri önemli rol oynamaktadır. Çalışma kapsamında Burdur Havzası çalışma alanı olarak seçilmiş olup Atabey, Burdur, Karataş, Salda, Yarışlı, Akgöl ve Acıgöl olmak üzere 7 alt havzaya ayrılmıştır. Havzaya ait sayısal yükseklik modeli kullanılarak havza ve alt havza sınırları, su akış yönleri ile drenaj ağları gibi topoğrafik ve hidrolojik özellikler belirlenmiştir. Elde edilen haritalar kullanılarak Burdur Havzası’nın her bir alt havzası için form faktörü, uzunluk oranı, dairesellik oranı, çatallanma oranı, drenaj yoğunluğu, infiltrasyon sayısı, akarsu sıklığı, kanal bakım katsayısı, yüzeysel akış uzunluğu, rölyef oranı ve engebelilik oranı gibi çizgisel, alansal ve rölyef parametreleri hesaplanmıştır. Daha sonra alt havzalara ait morfometrik parametreler ve Analitik Hiyerarşi Prosesi yöntemleriyle parametre ağırlıkları belirlenmiş, COPRAS yöntemi ve morfometrik parametre değerleri kullanılarak alt havzalar yeraltı suyu potansiyellerine göre önceliklendirilmiştir. Bu yöntem sonuçlarına göre Salda en yüksek, Atabey ise en düşük yeraltı suyu potansiyeline sahip alt havzalar olarak tespit edilmiştir. Ayrıca Burdur Havzası yeraltı suyu potansiyelini etkileyen jeomorfoloji, fay yoğunluğu, akifer durumu, arazi kullanımı ve yağış gibi doğrudan sayısal değerlerle ifade edilemeyen özelliklerle eğim, toprak derinliği ve drenaj yoğunluğu parametreleri Analitik Hiyerarşi Prosesi yöntemi ile havza genelinde katmanlar halinde ifade edilmiş ve önceliklendirilmiştir. Önceliklendirme işleminin sonucunda Burdur Havzası’nın en düşük ve en yüksek yeraltı suyu potansiyeline sahip alt havzaları sırasıyla Salda ve Acıgöl olarak tespit edilmiştir. Çalışma sonucunda uygulanan yöntemlerle havzanın yeraltı suyu potansiyeli açısından değerlendirilebileceği ve öncü çalışmalar için güvenilir sonuçlar elde edilebileceği görülmüştür.
Anahtar Kelimeler : Analitik hiyerarşi prosesi, Burdur Havzası, coğrafi bilgi sistemleri, COPRAS, morfometrik parametre, önceliklendirme, sayısal yükseklik modeli, yeraltı suyu potansiyeli