Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2013
Öğrenci: GÖKÇE KARAMAN
Danışman: FATMA ABİDE GÜNGÖR AYTAR
Özet:Bu araştırmada okul öncesi dönem çocuklarının erken okuryazarlık becerilerini değerlendirebilmek için Erken Okuryazarlık Becerilerini Değerlendirme Aracı' nın geliştirilmesi, geçerlik ve güvenirlik çalışmalarının yapılması amaçlanmıştır. Araştırmanın örneklemini 2011-2012 eğitim öğretim yılında Ankara ilindeki altı merkez ilçeden 23 okul, 23 okuldan 244'ü kız, 229'u erkek olmak üzere 48-77 aylar arasında toplam 473 çocuk oluşturmaktadır. Araştırma, tarama modeline uygun bir şekilde planlanmıştır. Erken okuryazarlık becerilerinin değerlendirilmesi ile ilgili alan yazın taramasının ardından geliştirilmesi planlanan değerlendirme aracının alt testleri, madde havuzu oluşturulmuş ve uzman görüşleriyle kapsam geçerliği çalışması yapılmıştır. Çalışmada ön uygulamalar kapsamında önce 47 sonra 150 çocukla çalışılmıştır. Birinci ön uygulamanın amacı, çocukların değerlendirme aracı içerisinde yer alan yönergeleri anlayıp anlamadıklarını belirlemek olduğu için toplanan verilere herhangi bir istatistiksel analiz yapılmamıştır. İkinci ön uygulamada ise ?Öyküyü Anlama? alt testi dışında toplanan veriler ile maddelerin ayırt edicilik ve güçlük değerleri incelenmiştir. Öyküyü Anlama alt testinde hangi maddelerin asıl uygulamalarda sorulacağı çocukların verdikleri yanıtlara ve uzman görüşlerine göre belirlenmiştir. Madde analizi sonucunda beş farklı alt testte toplam 116 madde kalmıştır. Değerlendirme aracı içerisindeki maddeler, doğru yanıtlar için "1", yanlış yanıtlar için de "0" puan verilerek değerlendirilmiştir. Uygulamalar çocuklarla birebir yapılmıştır.Erken Okuryazarlık Becerilerini Değerlendirme Aracı içerisinde yer alan alt testlerin geçerlik çalışmaları kapsamında açımlayıcı, doğrulayıcı faktör analizleri yapılmış ve madde ayırt edicilik değerleri incelenmiştir. Güvenirlik çalışmaları kapsamında ise alt testlerin; KR-20, test tekrar test ve iki yarı güvenirlik değerleri bulunmuştur. Bulgulara göre, Sesbilgisel Farkındalık Becerilerini Değerlendirme alt testi için yapılan açımlayıcı faktör analizi sonucunda toplam varyansın %59.73'ü açıklanmaktadır. Bu alt test, beş faktör ve toplam 53 maddeden oluşmaktadır. Yazı Farkındalığı alt testinin üç faktör ile toplam varyansın %40.01'i açıklanmakta ve bu alt test 16 maddeden oluşmaktadır. Öyküyü Anlama alt testinde tek faktörlü yapının varyansa yaptığı katkı %40.22, Görselleri Eşleştirme? alt testinde %44.38 ve Yazı Yazma Öncesi Becerileri Değerlendirme alt testinde ise %56.70?dir. Bu üç alt test, 9?ar maddeden oluşmaktadır. Doğrulayıcı faktör analizleri kapsamında alt testlerin; x², Sd, RMSEA, GFI, CFI, AGFI ve NNFI uyum değerleri incelenmiştir. Doğrulayıcı Faktör Analizi sonuçlarına göre Yazı Farkındalığı ve Yazı Yazma Öncesi Becerileri Değerlendirme alt testlerinin zayıf bir uyuma, diğer alt testlerin ise kabul edilebilir uyum değerlerine sahip oldukları bulunmuştur. Alt ve üst %27'lik gruplarda yapılan ayırt edicilik analizleri sonucunda tüm maddelerin ayırt edici olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Bu sonuçlara göre Erken Okuryazarlık Becerilerini Değerlendirme Aracı içerisinde beş alt test ve toplam 96 madde bulunmaktadır.Erken Okuryazarlık Becerilerini Değerlendirme Aracı'nın içerisinde yer alan alt testlerin KR-20 güvenirlik değerleri 0.61-0.91 arasında değişmektedir. Sesbilgisel Farkındalık Becerilerini Değerlendirme alt testinin KR-20 güvenirlik değeri 0.91, test tekrar test güvenirliği 0.92 ve testin iki yarı güvenirliği de 0.76'dır. Yazı Farkındalığı alt testinin KR-20 güvenirlik değeri 0.75, test tekrar test güvenirliği 0.72, ve testin iki yarı güvenirliği 0.60 olarak bulunmuştur. Öyküyü Anlama alt testinin KR-20 güvenirlik değeri 0.61, test tekrar test güvenirliği 0.75 ve testin iki yarı güvenirliği 0.64'tür. Görselleri Eşleştirme alt testinin KR-20 güvenirlik değeri 0.71, test tekrar test güvenirliği 0.64 ve testin iki yarı güvenirliği 0.70'dir. Son olarak, Yazı Yazma Öncesi Becerileri Değerlendirme? alt testinin KR-20 güvenirlik değeri 0.77, test tekrar test güvenirliği 0.86 ve testin iki yarı güvenirliği 0.72 olarak bulunmuştur. Araştırmada, çocukların, geliştirilen alt testlerden aldıkları puanlar; cinsiyetlerine, içinde bulundukları aylara (48-53 ay, 54-59 ay, 60-65 ay, 66-71 ay, 72-77 ay) ve anne-baba öğrenim durumlarına göre incelenmiştir. Çocukların alt testlerden aldıkları puanlar cinsiyetlerine göre incelendiğinde Yazı Farkındalığı ve Yazı Yazma Öncesi Becerileri Değerlendirme alt testlerinin toplam puanı açısından istatistiksel olarak anlamlı farklılık görülmektedir (p<.05). Yazı Farkındalığı alt testinde kız çocuklarının toplam ortalama puanının (X= 8.1) erkek çocuklarının ortalama puanına (X= 7.4) göre anlamlı derecede yüksek olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Yazı Yazma Öncesi Becerileri Değerlendirme alt testinde de kız çocuklarının ortalama puanları (X= 5.63), erkek çocuklarına (X=4.77) göre daha yüksektir. Çocukların yaşlara göre Erken Okuryazarlık Becerilerini Değerlendirme Aracı içerisindeki tüm alt testlerden aldıkları puanlar, yaş arttıkça anlamlı bir şekilde yükselmektedir. Bu sonuç, geliştirilen değerlendirme aracının erken okuryazarlık becerileri açısından çocukların gelişimsel özelliklerini ortaya koyabildiğini göstermektedir. Çocukların anne-baba öğrenim durumlarına göre alt testlerden aldıkları puanlar incelendiğinde anne öğrenim durumuna göre ?Yazı Yazma Öncesi Becerileri Değerlendirme? alt testinden alınan puanlar arasında anlamlı farklılık ortaya çıkmıştır. Öğrenim durumu ilkokul mezunu olanlarla lise ve üniversite mezunu olan annelerin çocukları arasında ilkokul mezunu olan annelerin çocukları lehine anlamlı bir farklılık görülmektedir (p<.05). Bu sonuç, annelerin çocuklarıyla etkileşimlerinin niteliğiyle açıklanmıştır. Baba öğrenim durumlarına göre ise çocukların aldıkları puanlar açısından anlamlı farklılıklar bulunmamaktadır. Bu çalışmada okul öncesi dönem çocuklarına (48-77 ay) yönelik geliştirilen Erken Okuryazarlık Becerilerini Değerlendirme Aracı?nda yer alan alt testlerin geçerli ve güvenilir olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Araştırmacı ve öğretmenler alt testleri, ayrı ayrı kullanabilirler. Değerlendirme aracının başka bir araştırma kapsamında norm çalışmalarının yapılması önerilmektedir.