Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2015
Öğrenci: MURAT KORÇAK
Danışman: CAN ELMAR BALAS
Özet:Bu çalışma ile İstanbul Boğazı'nda tanker tipi gemiler tarafından dökme halde taşınan kimyasalların oluşturduğu tehlike incelenmiştir. Olası bir kaza sonucu tankerlerden denize kimyasal dökülmesi durumunda insan sağlığına ve çevreye etki ile maddi kayıpların en aza indirgenebileceği etkin bir kaza yönetiminin bölgede uygulanabilmesi için öneriler getirilmiştir. Çalışmada ilk olarak İstanbul Boğazı 1 deniz mili uzunluğunda birbirine paralel 16 kesime ayrılarak her bir kesim için seyir emniyetini olumsuz etkileyebilecek çevresel parametreler incelenmiş, ayrıca uzman görüşleri alınarak kesimler tehlike yönünden birbiri ile karşılaştırılmıştır. Bu kapsamda İstanbul Boğazı'nın en tehlikeli bölgeleri İstinye önlerinde bulunan 8. kesim, Rumeli Hisarı önlerinde bulunan 10. kesim ve Kuruçeşme önlerinde bulunan 11. kesim olduğu tespit edilmiştir. Daha sonra tankerlerin dünyada yaptıkları kazalar ile İstanbul Boğazı'nda meydana gelen kaza istatistikleri incelenerek hangi tipte bir kazanın boğazın hangi bölümünde gerçekleşebileceği değerlendirilmiştir. Bu kapsamda tankerlerin en fazla seyrini engelleyebilecek yapısal arızalara maruz kaldığı bunun ardında bir cisme veya bir gemiye çarptığı ve ardından da karaya oturma kazasına karıştığı tespit edilmiştir. Ayrıca, yapılan kaza oranı analizine göre Rumeli Hisarı, Ortaköy arasındaki 10, 11 ve 12 kesimlerin yer aldığı bölgenin en yüksek kaza oranına sahip olduğu hesaplanmıştır. Ayrıca, İstanbul Boğazı'ndaki deniz trafiği simülasyon ile incelenmiş olup, yerel trafiğe ait gemiler ile duraklamadan boğaz geçişi yapan gemilerin hangi bölgelerde en fazla karşılaştığı ve kaza tehlikesi oluşturduğu analiz edilmiştir. Bu kapsamda Beşiktaş ve Eminönü önlerindeki 13 ve 14. kesimin en büyük tehlike altında olduğu değerlendirilmiştir. Kaza riski, Uluslararası Denizcilik Örgütü tarafından belirlenen Yapısal Emniyet Değerlendirmesi (Formal Safety Assessment) yöntemi kullanılarak değerlendirilmiştir. Bu kapsamda İstanbul Boğazı'nda meydana gelebilecek bir kazanın oluşturduğu can kaybı, çevre kirliliği ve maddi zarar riskleri sayısal olarak ortaya konmuştur. Buna ek olarak denize dökülebilecek muhtemel kimyasalların havada ve denizdeki yayılım modellemeleri yapılmış, ayrıca boğazda olası bir kimyasal patlamasının etki alanı hesaplanmıştır. Elde edilen tüm bilgiler ışığında İstanbul Boğazı'nda etkin bir kaza yönetim sisteminin kurulması için alınması gereken önlemler belirlenmiş ve bu önlemler için bir maliyet analizi yapılmıştır.