Türkiye'deki akarsu köprüleri için güvenlik-değerlendirme yöntemi geliştirilmesi


Tezin Türü: Doktora

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2018

Öğrenci: HÜSEYİN AKAY

Danışman: MÜSTEYDE BADUNA KOÇYİĞİT

Özet:

Türkiye'de meydana gelen akarsu köprülerinin yıkılma veya ağır hasar görme olayları incelendiğinde, bu olayların genellikle taşkınlar sırasında veya hemen sonrasında yaşandığı görülmektedir. Köprülerin çoğunun ise gerek doğal gerekse insan kaynaklı nedenlerle akarsu taban seviyesi değişimleri, ayaklar etrafındaki aşırı oyulmalar, ayaklar arasındaki açıklığın akımla taşınan katı malzemenin birikmesiyle daralarak köprü membaında ve açıklığında su seviyesinin artması, köprü açıklığında hidrolik sıçrama meydana gelmesi gibi hidrolik etkenler nedeniyle zarar gördüğü tespit edilmiştir. Bu çalışmada akarsu köprülerine uygulanabilecek ve hidrolik etkenleri göz önünde bulunduran bir güvenlik-değerlendirme algoritması geliştirilmiştir. Algoritma havza hidrolojisi ve taşkın potansiyeli, akarsu ve köprü özellikleri ile yapısal değerlendirme bölümlerinden oluşmaktadır. Çalışma kapsamında pilot bölge olarak Karayolları Genel Müdürlüğü 15. Bölge olan Kastamonu Bölgesi seçilmiştir. Yapılan saha çalışmalarıyla bölgedeki birçok akarsu köprüsünde gözlem yapılmış, köprüler üzerinde etkili olan parametreler ve oyulma durumları incelenmiştir. Saha çalışmalarındaki gözlemler ile literatürdeki ilgili araştırmalardan yararlanılarak geliştirilmiş olan güvenlik-değerlendirme algoritması bölgedeki beş akarsu köprüsüne başarıyla uygulanmıştır. Ayrıca algoritmanın Karayolları Genel Müdürlüğü tarafından akarsu köprülerine uygulanabilmesi için bir sistem ve bu sistemde yapılan sınıflandırmayla bakım-onarıma ihtiyaç duyan köprülerle oyulma riski olan köprüler için karar verici bir yaklaşım geliştirilmiştir.