Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2015
Öğrenci: MANOLYA YÜCEL DAĞ
Danışman: MEHMET FATİH TAŞAR
Özet:Bilimin doğasına yönelik derinlemesine bir anlayış geliştirmek fen okuryazarlığının ayrılmaz bir parçasıdır. Fakat araştırma sonuçları öğrencilerin bilimin doğasıyla ilgili anlayışlarında eksiklikler olduğunu göstermektedir. Bu da bilimin doğasının fen eğitimine dâhil edilmesinin bir ihtiyaç olduğunu ortaya çıkarmaktadır. Bu araştırmayı, ortaokul 5. sınıf öğrencilerinin bilimin doğasına yönelik anlayışlarını geliştirmek için kavram karikatürleriyle zenginleştirilmiş etkileşimli kısa tarihsel hikâyelerin (EKTH) sınıf uygulamalarını konu alacak tarzda tasarladım. EKTH'lere yönelik sınıf uygulamalarının nasıl gerçekleştiği üzerine odakladığım araştırmayı öz-inceleme yoluyla gerçekleştirdim. Öz-incelemede araştırmacının uygulama sürecini; deneyimleriyle, sahip olduğu değer ve inançlarıyla anlamlandırması amaçlanmakta- dır. Öz-incelemenin araştırma yöntemi olarak ilk kez kullanılmasıyla ülkemizde yapılacak diğer araştırmalara öncü konumunda olması, bilimin doğası öğretiminde etkili bir teknik olan EKTH'lerin kavram karikatürleriyle zenginleştirilmesi ve ortaokul 5. sınıf öğrencilerine uygulanması araştırmanın önemini ortaya koymaktadır. Çalışmamı, araştırmacı olarak kendim ile birlikte iki fen bilimleri öğretmeni ve onların ortaokul 5. sınıfında okuyan toplam 77 öğrencisi ile gerçekleştirdim. Verileri EKTH dokümanları, video kaydı, görüşme, günlük ve e-postaların yanı sıra öz-inceleme araştırmasının gereği olarak yaşam öyküleri, arkadaş görüşleri ve fotoğraflardan elde ettim. Topladığım verileri anlatı tekniği ile çözümledim. Bulgular, bilimin doğası öğretiminde kullanılan EKTH'lere yönelik sınıf uygulamalarında araştırmacının rolünün önemini ortaya koymaktadır. Bu çalışmada araştırmacı olarak deneyimlerimin, sahip olduğum değer ve inançlarımın sınıf ortamına yansıdığını, öğrencilerimle iletişimimi etkilediğini gördüm. Öz-inceleme ile kendimi daha iyi tanıma fırsatı buldum ve bu keşif sü- recine bağlı olarak tespit ettiğim bazı özelliklerimi değiştirmeye zorladım. Araştırmacı olarak kendi dünyamı araladığım bu öz-inceleme çalışmam, diğer öğretmenlerin de kendini keşfetmesi yolunda bir adım olarak görülebilir. Ayrıca öğretmenlerin kendi sınıf uygulamalarını anlamalarına yönelik bir araştırma yöntemi olan öz-incelemenin bilimin doğası öğretimine yeni bir ışık tutacağı ve bu yöntemin fen eğitimi araştırmalarına farklı bir boyut kazandıracağı düşünülmektedir.