YABANCI DİL OLARAK İNGİLİZCE ÖĞRETİLEN SINIFLARDA YÖNERGE VERME UYGULAMALARI


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2021

Tezin Dili: İngilizce

Öğrenci: Yeşim Uğurlu Şen

Danışman: Paşa Tevfik Cephe

Özet:

Öğrenme görevleri veya etkinlikleri için verilen yönergelerin niteliği bir öğrenme görevi veya etkinliğinin verimliliğini belirlediğinden; bu yönergeler, etkinlikler veya tüm ders kadar dikkate değerdir. Düşük nitelikteki yönergeler, etkinliğin veya tüm dersin başarısız olmasına neden olabilirken (Anderson, 2004; Scrivener, 2011; Sowell, 2017); uygun şekilde verilen yönergeler öğrencinin derse katılımını arttırır (Somuncu ve Sert, 2019), öğrenme sürecini daha etkin kılar (Slavin, 1995) ve öğrencinin bağımsız hareket etmesine olanak tanır (Ur, 1991). Yönerge vermenin bu denli önemli olmasına ragmen; öğretmen eğitiminde göz ardı edilen bir öğretmen becerisi olarak gözlemlenmiştir (Sowell, 2017). Bu nedenle, etkinlik yönergelerinin sınıf içi uygulamalarının gözlemlenmesi önemlidir. Bu çalışmanın amacı, İngilizce öğretimi dersliklerinde etkinlik yönergelerinin nasıl verildiğini ve kontrol edildiğini araştırmak, bu aşamalarda hangi tekniklerin kullanıldığını belirlemek ve öğretim elemanlarının yönergeleri verirken ve kontrol ederken kullandıkları teknikler hakkında fikirlerini toplamak ve son olarak öğretim elemanlarının görüşlerini ve sınıf içi uygulamalarını karşılaştırmaktır. Ayrıca, Covid-19'un patlak vermesiyle dünyadaki okulların çoğu geçici olarak kapatılmış veya çevrimiçi eğitime başlamıştır. 2020-2021 eğitim-öğretim yılı başından itibaren Türkiye'deki vakıf üniversitelerinin çoğu, aynı anda hem online hem de yüz yüze derslere olanak tanıyan hibrit modele geçmiştir. Tüm bunlar göz önünde bulundurularak, yüz yüze ve çevrimiçi derslerde verilen farklı yönerge verme ve kontrol etme uygulamaları da kıyaslanabilinecektir. Bu bağlamda, mevcut çalışmanın bir diğer amacı, hem yüz yüze sınıflarda hem de çevrimiçi oturumlarda yönerge verme uygulamalarını ortaya çıkarmaktır. Bununla ilgili olarak, bu çalışma bir vakıf üniversitesinde yedi İngilizce öğretim görevlisi ile gerçekleştirilmiştir. Her bir öğretim görevlisinin sekiz saatlik dersi (dört yüz yüze ve dört çevrimiçi ders) araştırmacı tarafından kayıt altına alınmış ve yazıya dökülmüştür. 56 saatlik yazıya dökülmüş dersler içerik analizi kullanılarak analiz

vii

edilmiştir. Öğretim elemanlarının her bir dersi gözlemlendikten sonra öğretim elemanlarının görüşlerini almak ve sonuçların güvenirliğini artırmak amacıyla öğretim elemanları ile görüşmeler yapılmıştır. Görüşmeler de yazıya dökülmüş ve içerik analizi kullanılarak analiz edilmiştir. Araştırmada yönerge vermeye yönelik, ders kitabındaki orijinal yönergeyi okuma, açımlama, ana dile çeviri, gösteri, bir öğrenciye sesli okutma ve öğrencilere yönergeleri bireysel olarak okutma olmak üzere 6 farklı teknik elde edilmiştir. Öte yandan, öğretim görevleri yönergeleri kontrol etmek için göstergesel sorular sormak, göndergesel sorular sormak, ana dilde sorulan sorular ve öğrencilerden yönergenin özetini almak üzere 4 farklı teknik kullanmışlardır. Farklı tekniklerin tercih edilmesini etkileyen faktörler; aktiviteye dayalı faktörler, öğretim ortamına dayalı faktörler, öğrenciye dayalı faktörler, yönergeye dayalı faktörler, zaman yönetimi faktörleri ve öğretim görevlisine dayalı faktörler olmak üzere tespit edildi. Araştırmanın temel amaçlarından biri olması nedeniyle öğretim ortamı (yüz-yüze veya online), öğretim elemanlarının hem yönerge verme hem de kontrol etme tarzlarında etkili bulunmuştur. Araştırma, öğretim elemanlarının görüşlerinden hareketle öğretim elemanlarının yönerge verme ve kontrol etme uygulamalarında davranışlarının altında yatan nedenlere ışık tutmaktadır.

Anahtar Kelimeler : Yönergeler, İngilizce dili öğretimi, hibrit eğitim