Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, EĞİTİM BİLİMLERİ ANA BİLİM DALI, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2020
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Yağmur Gül
Danışman: İlhan Akar
Özet:
Bu araştırmanın amacı, Ankara ili merkez ilçelerinde görevli ortaokul öğretmenlerinin
örgütsel muhalefet yaşama düzeyleri, nedenleri ve sonuçlarını saptamaktır. Bu araştırmada
Özdemir (2010) tarafından geliştirilen “Örgütsel Muhalefet Ölçeği” kullanıldı.
Araştırmanın hedef evrenini 17092 öğretmen oluşturdu. Araştırmaya 2018-2019 eğitim
öğretim yılında Ankara Büyükşehir Belediyesi merkez ilçelerinde ortaokullarda görev
yapan 391 öğretmen gönüllü olarak katıldı. Elde edilen veriler SPSS programında
çözümlendi. Öğretmenlerin ölçekte yer alan maddelere verdikleri yanıtların aritmetik
ortalama ve standart sapmaları hesaplandı. Kategori sayısı 2 olan bağımsız değişkenler
için, parametrik testlerden Bağımsız Örneklem t-testi ve nonparametrik karşılığı olan
Mann Whitney-U testi kullanıldı. Bağımsız değişkendeki kategori sayısı 2’den fazla olan
değişkenler için parametrik Tek Yönlü ANOVA ve nonparametrik karşılığı olan Kruskall-
Wallis H testi kullanıldı. Kategori sayısı 2’den fazla olan değişkenlerde istatistiksel olarak
anlamlı farklılık elde edilmişse, çoklu karşılaştırma amacıyla ANOVA için LSD testi
kullanılmışken, Kruskall-Wallis H testi için Dunn’ın nonparametrik çoklu karşılaştırma
testi kullanıldı.
vii
Araştırmada öğretmenlerin açık muhalefet yaşama düzeylerinin yüksek olduğu sonucuna
ulaşılmıştır. Öğretmenlerin yöneticilerine karşı muhalefet etmelerine en çok neden olan
durumların, yöneticilerin görevleri adaletsiz dağıtması ve öğretmenler arasında ayırım
yapması olduğu ortaya çıkmıştır. Öğretmenlerin; çoğunlukla yönetici ile doğrudan
muhalefet ettiği; erkek öğretmenlerin kadın öğretmenlere göre yöneticiye itirazlarını daha
çok doğrudan bildirdikleri; öğretmenlerin aynı okulda çalışma süresi arttıkça yöneticiye
karşı açık muhalefet davranışı gösterme olasılığının yükseldiği; öğretmenlerin,
yöneticilerin görevleri adaletsiz dağıtmasından şikâyetçi oldukları görülmüştür.
Öğretmenlerin yönetici ile olan fikir ayrılığına düşüp muhalefet davranışı sergilemesi
sonucunda, kendilerinin yönetici tarafından baskı altına alındıkları, okul ortamında
görmezlikten gelindikleri, yönetici tarafından açıkları arandıkları saptanmıştır. Yöneticinin
ise öğretmen ile yaşadığı muhalefet sonrasında okul içerisinde kendisine destek aradığı ve
değerinin öğretmenler tarafından anlaşılmamasından şikayetçi olduğu görülmüştür.
Öğretmen ve yönetici arasında yaşanan muhalefet sonucunda okul açısından olumlu
sonuçlar gözlemlenmiştir. Okulda, öz denetimin gelişerek demokratik süreçlerin yer aldığı
görülmüştür.
Anahtar Kelimeler: örgüt, örgütsel muhalefet, açık muhalefet, örtük muhalefet, haber
uçurma