Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, BESLENME VE DİYETETİK ANABİLİM DALI, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2021
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Özge MENGİ ÇELİK
Danışman: Eda Köksal
Özet:
Bu çalışma zaman kısıtlı beslenme ve ramazan açlığı uygulamaları ile enerji kısıtlı diyet uygulamasının, bireylerin beslenme durumu ve diyet kalitesi üzerine olan etkisinin araştırılması ve zaman kısıtlı beslenme ile enerji kısıtlı diyet uygulamasının etkisinin karşılaştırılması amacıyla planlanmıştır. Çalışma 19-50 yaş arası, hafif şişman ve herhangi bir kronik hastalığı olmayan 36 kadın birey (zaman kısıtlı beslenme grubu 10 birey, ramazan açlığı grubu 13 birey ve enerji kısıtlı diyet grubu 13 birey) üzerinde vaka-kontrol çalışması ve 8 haftalık müdahale olarak planlanıp yürütülmüştür. Anket formu aracılığıyla bireylerin sosyo-demografik özellikleri, fiziksel aktivite durumları, sirkadiyen ritim özellikleri, uyku kaliteleri, besin tüketimleri ve diyet kaliteleri sorgulanmıştır. Bireylerin antropometrik ölçümleri, vücut bileşimleri, kan basıncı ve kalp atım hızları, dinlenme enerji harcamaları (DEH) ve günlük adım sayıları değerlendirilmiş, bazı biyokimyasal parametreleri analiz edilmiştir. Tüm bireyler çalışma süresince fiziksel aktivite düzeylerini korumuştur. Zaman kısıtlı beslenme, enerji kısıtlı diyet ve ramazan açlığı grubunda yer alan bireylerin vücut ağırlıklarında sırasıyla %3,2, %5,5, %1,1 azalma saptanmıştır (p<0,05). Zaman kısıtlı beslenme grubunda yer alan bireylerin vücut yağ yüzdesi değerlerinde anlamlı bir değişim gözlenmezken (p>0,05), enerji kısıtlı diyet grubunda %7,1 azalma gözlenmiştir (p<0,05). Enerji kısıtlı diyet grubunda total kolesterol değerinde; zaman kısıtlı beslenme grubunda total kolesterol ve düşük yoğunluklu lipoprotein kolesterol (LDL-K) değerlerinde; ramazan açlığı grubunda C-reaktif protein (CRP) ve tümör nekroz faktör-alfa (TNF-alfa) değerlerinde istatistiksel olarak anlamlı azalma saptanırken, enerji kısıtlı diyet grubunda adiponektin ve total antioksidan statü (TAS) değerlerinde; zaman kısıtlı beslenme grubunda TNF-alfa değerinde istatistiksel olarak anlamlı artış saptanmıştır (p<0,05). Her üç grupta yer alan bireylerin çalışma süresince DEH, toplam enerji harcaması (TEH), uyku kalitesi, kan basıncı ve kalp atım hızlarında anlamlı bir değişim gözlenmemiştir (p>0,05). Zaman kısıtlı beslenme, enerji kısıtlı diyet ve ramazan açlığı grubunda yer alan bireylerin günlük enerji alımları sırasıyla 405,7 kkal (%18,5), 954,2 kkal (%42,2) ve 408,6 kkal (%23,0) azalmıştır (p<0,05). Zaman kısıtlı beslenme ve ramazan açlığı grubunda yer alan bireylerin diyet kalitelerinde bir değişim gözlenmezken (p>0,05), enerji kısıtlı diyet grubunda yer alan bireylerin diyet kalite skorlarında anlamlı bir artış saptanmıştır (p<0,05). Sonuç olarak bu çalışmada, ramazan açlığının vücut ağırlığı ve bileşimi ile inflamatuar belirteçler üzerine olumlu etkisi olduğu bulunmuştur. Zaman kısıtlı beslenmenin vücut ağırlığı ve kan kolesterol düzeyleri üzerine olumlu etki gösterdiği saptanmıştır. Enerji kısıtlı diyetin, ağırlık kaybının sağlanması ve vücut bileşiminin geliştirilmesinde zaman kısıtlı beslenmeye göre daha iyi sonuçlar verdiği belirlenmiştir. Uygulanan üç diyet yaklaşımından, sadece enerji kısıtlı diyetin bireylerin diyet kalitesi üzerine olumlu etkisi olduğu saptanmıştır. Bu bağlamda üç diyet yaklaşımı da obezite ve ilişkili komplikasyonlar üzerinde etkili olabilir.
Anahtar Kelimeler :Aralıklı açlık, Zaman kısıtlı beslenme, Vücut bileşimi, Diyet kalitesi