Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, TÜRKÇE VE SOSYAL BİLİMLER EĞİTİMİ , Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2021
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: MUSTAFA ARMUT
Danışman: Mehmet Kara
Özet:
Bu çalışmanın amacı, B1 düzeyindeki yabancılara Türkçe öğrenicilerinin çoktan seçmeli grafikli sorulardan oluşan bir testteki okuma becerilerini göz izleme tekniği ile araştırmaktır. Çalışma grubunda iki farklı dil öğretimi merkezinde Türkçe öğrenmekte olan yüz on beş öğrenici yer almıştır. Katılımcılara göz izleme çalışması için her birinin içinde farklı grafikler olan toplam beş adet soru uyaran olarak sunulmuştur. Araştırmada, katılımcıların yaşları, cinsiyetleri, geldikleri ülkeler, ana dilleri, ana dillerindeki okuma yönleri, ana dilleri ve Türkçe dışında bildikleri dil sayıları, kayıtlı oldukları bölümleri, eğitim kademeleri, daha önce kendi ana dillerinde, ana dili ve Türkçe dışındaki bir dilde, TÖMER/DİLMER’de, TÖMER/DİLMER dışında Türkçede grafikli soru çözmüş olmaları, TÖMER/DİLMER sınavlarında grafikli soru olmasını isteyip istemedikleri, çoktan seçmeli grafikli sorulardan oluşan sınavdaki başarıları ve TÖMER/DİLMER B1 kuru anlama sınavındaki başarıları bağımsız değişken olarak alınmıştır. Ayrıca soruların farklı nitelikteki bölümleri de bağımsız değişken olarak belirlenmiştir. Çalışmada bu bağımsız değişkenlerin ilk sabitleme süresi, toplam sabitleme süresi, sabitleme sayısı, toplam ziyaret süresi, ziyaret sayısı ve geçiş sayısı ölçümleri üzerinde etkisinin olup olmadığı araştırılmıştır. Araştırmadan elde edilen sonuçlara göre öğrenicilerin yaşları grafikli çoktan seçmeli soruları okurken ortaya çıkan göz hareketi ölçümleri üzerinde anlamlı etki etmemiştir. Öğrenicilerin cinsiyetleri ise sadece toplam sabitleme süresi ölçümü üzerinde anlamlı derecede etki etmiştir. Buna göre erkek katılımcılar soruları okurken kadınlara oranla daha uzun toplam sabitleme süresi göstermişlerdir. Öğrenicilerin geldikleri ülkelerin ve ana dillerinin göz hareketleri üzerinde anlamlı bir etkisi olmamıştır. Katılımcıların ana dillerindeki okuma yönleri de göz
vii
hareketlerine anlamlı etki etmemiştir. Öğrenicilerin kendi ana dilleri ve Türkçe dışında bildikleri dil sayısının da göz hareketi ölçümleri üzerinde anlamlı bir etkisinin olmadığı anlaşılmıştır. Katılımcıların kayıtlı oldukları bölümün sayısal, sözel ve eşit ağırlık olması göz hareketlerini anlamlı derecede etkilememiştir. Bununla birlikte öğrenicilerin eğitim kademeleri onların göz hareketlerinin bir kısmı üzerinde anlamlı derecede etkili olmuştur. Buna göre lisansüstü kademedeki öğrenicilerin ilk sabitleme süreleri diğer eğitim kademesinden öğrencilerinkine göre anlamlı derecede daha yüksek bulunmuştur. Lisansüstü öğrenicilerin ziyaret sayılarının ise lise-lisans öğrencileri ile herhangi bir eğitim kademesinde olmayan öğrenicilerin ziyaret sayılarına göre anlamlı derecede daha az olduğu ortaya çıkmıştır. Öğrenicilerin daha önce kendi ana dillerinde/ana dili ve Türkçe dışındaki bir dilde/TÖMER-DİLMER’de/TÖMER-DİLMER dışında Türkçede grafikli soru çözmüş olmaları, onların göz hareketlerine anlamlı etki etmemiştir. Katılımcıların TÖMER/DİLMER sınavlarında grafikli soru olmasını isteyip istememeleri onların göz hareketlerinin bir bölümüne anlamlı derecede etki etmiştir. Buna göre bu sınavlarda grafikli sorular olmasını isteyen, yani bir anlamda bu konuda olumlu tutuma sahip olan öğreniciler uyaranlar üzerinde anlamlı derecede daha fazla sabitlenmişler ve uyaranlar üzerindeki ilgilenme alanlarını daha fazla ziyaret etmişlerdir. Grafikli çoktan seçmeli sınavdan elde edilen başarı değişkeni de öğrenicilerin göz hareketlerinin bir kısmına anlamlı derecede etki etmiştir. Buna göre bu sınavda başarılı olan öğreniciler uyaranlara anlamlı derecede daha kısa süreli sabitlenmişler ve ilgilenme alanlarını daha kısa süreli ziyaret etmişlerdir. Öğrenicilerin TÖMER/DİLMER B1 düzeyi anlama sınavındaki başarıları ise onların hiçbir göz hareketi ölçümüne anlamlı derecede etki etmemiştir. Araştırmada öğrenicilerin göz hareketleri üzerinde etkili olan bir değişken de soruların bölümleridir. Buna göre genel anlamda soruların açıklama paragrafı, grafik ve soru cümlesi/seçenekler bölümleri için farklı göz hareketlerinin ortaya çıktığı anlaşılmıştır. Bu bağlamda katılımcılar, ilk sabitleme süresi göz hareketi ölçümü bakımından en fazla zamanı soruların açıklama paragrafı bölümlerinde geçirmişlerdir. Bunu grafik ve soru cümlesi/seçenekler bölümleri izlemiştir. Öğreniciler toplam sabitleme süresi bakımından ise en fazla zamanı, soruların grafik ve soru cümlesi/seçenekler bölümlerinde geçirmişlerdir. Sabitlemelerin sayısı göz önünde bulundurulduğunda ise öğrenicilerin anlamlı derecede en fazla soruların grafik alanlarına sabitlendikleri, bunu soru cümlesi/seçenekler ve açıklama paragrafı alanlarının izlediği ortaya çıkmıştır. Toplam ziyaret süresi bakımından ise öğrenicilerin toplam sabitleme süresinde olduğu gibi yine en fazla zamanı soru cümlesi/seçenekler ve grafik alanlarında geçirdikleri ortaya çıkmıştır. Ziyaret sayısı ölçümü açısından yine sabitleme sayısı ölçümündekine benzer bir sonuç elde edilmiştir. Buna göre katılımcılar en fazla grafik alanlarını ziyaret etmişlerdir. Bunu soru cümlesi/seçenekler ve açıklama paragrafı bölümleri izlemiştir. Öğrenicilerin soruların farklı bölümlerini zihinlerinde birleştirmek amacıyla anlamlı derecede soruların en fazla grafik ve soru cümlesi/seçenekler bölümleri arasında geçiş hareketi sergiledikleri anlaşılmıştır. Bunu açıklama paragrafı ile grafik alanları arasındaki geçişler izlemiştir. En az geçiş hareketi ise açıklama paragrafı ile soru cümlesi-seçenekler bölümleri arasında meydana gelmiştir. Çalışmada ulaşılan bu sonuçlar ilgili alanyazın çerçevesinde tartışılarak soru hazırlayanlar, yabancılara Türkçe öğretenler ve araştırmacılar için öneriler sunulmuştur.
Anahtar Kelimeler : Yabancılara Türkçe Öğretimi, Grafikli Soru Okuma, Göz İzleme Tekniği, Göz Hareketi, Çoktan Seçmeli Soru