Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2015
Öğrenci: AYŞEGÜL ULUTAŞ AVCU
Danışman: AYŞE BELGİN AKSOY
Özet:Bu araştırma, Ev Merkezli Anne-Bebek Etkileşim Programı'nın (EMABEP) annelerin duyarlılık ve karşılıklı etkileşim davranışları ile bebeğin gelişimine etkisini incelemek amacıyla yapılmıştır. Araştırma iki boyutlu olarak yürütülmüş, önce Gonzalez, Gartstein, Carranza ve Rothbart tarafından 2001 yılında geliştirilen Mizaç Değerlendirme Bataryası Duyarlılık ve Karşılıklılık Alt Testleri (Subtest of Sensitivity / Responsivity)'nin uyarlama çalışması için geçerlik ve güvenirlik ölçütleri sınanmış sonra Ev Merkezli Anne-Bebek Etkileşim Programı'nın annelerin duyarlılık ve karşılıklı etkileşim davranışları ile bebeğin gelişimine etkisi araştırılmıştır. Duyarlılık ve Karşılıklılık Alt Testleri (Subtest of Sensitivity / Responsivity)'nin uyarlama çalışması 9-12 (±2 hafta) aylık 70 bebek ve anneleri üzerinde yapılmıştır. Araştırmanın ikinci boyutunda ev merkezli anne-bebek etkileşim programının annenin duyarlılığı ve karşılıklı etkileşim davranışları ile bebeğin gelişimine etkisinin sınanması için 9-12 aylık 44 bebek ve annesi (22 deney, 22 kontrol) ile araştırma yürütülmüştür. Araştırmanın çalışma grubunu Malatya il merkezinde bulunan 44 anne ve bebeği oluşturmaktadır. Araştırmada bilgi toplamak için Genel Bilgi Formu, Duyarlılık ve Karşılıklılık Testleri (Subtest of Sensitivity / Responsivity) ve Denver Gelişimsel Tarama Testi II kullanılmıştır. Araştırmada ön test-son test-izleme testi kontrol gruplu model kullanılarak deneysel bir uygulama gerçekleştirilmiştir. Deney ve kontrol grubunda yer alan annelerin yaşı, öğrenim durumu, evlilik süresi, gebelik süresi, gebelik yaşı ile bebeklerin yaşı, cinsiyeti ve doğum şekli bilgileri değerlendirilmiştir. Araştırmaya dâhil edilen bebek ve annelere ön test uygulamaları sonunda deney grubuna haftada bir gün (45 dakika) olmak üzere 12 hafta boyunca Ev Merkezli Anne-Bebek Etkileşim Programı uygulanmıştır. Kontrol grubuna ise söz konusu eğitim verilmemiştir. Kontrol grubundaki anne ve bebeklere ölçme araçları ön test ve son test olarak uygulanmıştır. Uygulama sonrasında ölçme araçları deney grubuna son test olarak; uygulamadan üç hafta sonra ise eğitim programının kalıcılığını tespit etmek için izleme testi olarak uygulanmıştır. Elde edilen verileri analiz etmek için SPSS (Statistical Program for Social Sciences) 22 paket programı kullanılmıştır. Çalışma verileri değerlendirilirken tanımlayıcı istatistiksel metodlar (ortalama, standart sapma, medyan, frekans, oran, minimum, maksimum) kullanılmıştır. Normal dağılım gösteren niceliksel verilerin iki grup karşılaştırmalarında Bağımsız Gruplar t Testi, normal dağılım göstermeyen değişkenlerin karşılaştırmalarında ise Mann Whitney U testi kullanılmıştır. Normal dağılım gösteren değişkenlerin grup içi karşılaştırmalarında Bağımlı Gruplar t Testi, normal dağılım göstermeyen değişkenlerin grup içi karşılaştırmalarında ise Wilcoxon İşaretli Sıralar Testi kullanılmıştır. Araştırmanın sonucunda; deney ve kontrol grubundaki annelerin duyarlılık davranışı ön test puan ortalamaları arasında anlamlı bir fark olmadığı (p>0.05), son test puan ortalamaları arasında anlamlı bir fark olduğu (p<0.05), ön test ve son test puan ortalamaları arasında deney grubu lehine anlamlı bir fark olduğu (p<0.05) saptanmıştır. Deney ve kontrol grubundaki annelerin karşılıklılık testi ön test puan ortalamaları arasında anlamlı bir fark olduğu (p<0.05), son test puan ortalamaları arasında anlamlı bir fark olduğu (p<0.05), ön test ve son test puan ortalamaları arasında deney grubu lehine anlamlı bir fark olduğu (p<0.05) belirlenmiştir. Deney ve kontrol grubundaki bebeklerin kişisel-sosyal, ince motor, dil ve kaba motor alanda ön test puan ortalamaları arasında anlamlı bir fark olmadığı (p>0.05), kişisel-sosyal, ince motor ve kaba motor alanda son test puan ortalamaları arasında anlamlı bir fark olduğu (p<0.05), dil alanında anlamlı fark olmadığı (p>0.05) belirlenmiştir. Deney ve kontrol grubundaki bebeklerin kişisel-sosyal, ince motor ve kaba motor alanda ön test-son test puanları arasında deney grubu lehine anlamlı bir fark olduğu (p<0.05), dil alanında anlamlı fark olmadığı (p>0.05) saptanmıştır. Deney grubundaki annelerin duyarlılık ve karşılıklılık testi son test ve kalıcılık testi puan ortalamaları arasında anlamlı bir fark olduğu (p<0.05) görülmüştür. Deney grubundaki bebeklerin DENVER II Gelişimsel Tarama Testi toplam puan, kişisel-sosyal, ince motor ve dil alt boyutlarına ilişkin son test ve kalıcılık testi puan ortalamaları arasında anlamlı fark olduğu (p<0.05), kaba motor alanda anlamlı fark olmadığı (p>0.05), saptanmıştır. Araştırmadan elde edilen bulgular doğrultusunda önerilerde bulunulmuştur