Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2010
Öğrenci: TEKİN ÖNAL
Danışman: MEHMET ŞAHİNGÖZ
Özet:Tezin amacı, tarihi gerçeklik ve tarihçilik bilinci çerçevesinde, Cumhuriyet Tarihi boyunca toplam on ayrı hükümete başkanlık etmiş olan İsmet İnönü'nün 1924 Anayasası bağlamında ve tek partili dönemde kurduğu hükümetler zamanındaki uygulamaları ile 1961 Anayasası bağlamında ve çok partili dönemde kurduğu hükümetler zamanındaki uygulamaları arasındaki az ya da çok, benzerlik ya da farklılıkların ortaya konarak, İnönü hükümetlerinin bu geçiş dönemi ve konjonktürel değişime uyum sürecinin layıkıyla incelenmesidir. Tezin kapsamı üç bölümden oluşmaktadır: I. Bölümde, 27 Mayıs 1960 İhtilali'nin ardından kurulan ve İsmet İnönü'nün başkanlığını yaptığı üç ayrı koalisyon hükümetinin kuruluş süreçleri tarihi, siyasal, sosyolojik boyutlarıyla ele alınmıştır. II. Bölümde, İnönü Hükümetleri döneminde, yani 1961-1965 yılları arasında meydana gelen iç siyasal, sosyo-kültürel ve ekonomik gelişmeler, oluş sırasına uygun ve dönemin aydınlatılması konusunda hiçbir ayrıntı gözden kaçırılmadan konu edilmiştir. III. Bölümde, İnönü Hükümetleri döneminde, yani 1961-1965 yılları arasında meydana gelen dış siyasal gelişmeler yine kronolojik ve detaylarıyla birlikte incelenmiştir. Ancak bu inceleme yapılırken, II. Bölümde olduğu gibi, dış siyasal, sosyal ve ekonomik gelişmeler olarak ele alınmamış, yalnızca Türkiye'nin bizzat müdahil olduğu ya da Türkiye'yi ilgilendiren siyasal gelişmeler konu edilmiştir. Tez hazırlanırken kullanılan yöntem, tek partili ve çok partili siyasal sistemler dönemlerinde görülen iç ve dış siyasi, sosyo-kültürel ve ekonomik birçok gelişmenin meydana çıkışı ve bu dönemde İnönü Hükümetlerinin kuruluş şekilleri ile uygulamaları bağlamında teorik alt yapısının oluşturulmasının ardından, her iki dönemi de aydınlatabilecek birincil ve ikincil kaynaklarla birlikte telif-tetkik ve araştırma eserlerinin değerlendirilmesi benimsenmiştir. İsmet İnönü'nün kurmuş olduğu hükümetler genelde ayrı ayrı incelenmekte ve tek partili dönem ya da çok partili dönem olmak üzere tasnife tabi tutulmaktaydı. Yapılan çalışmalar genellikle bu yönde ve hep birbirini tekrarlar nitelikteydi. Bu çalışmanın kapsamı her iki dönemi de içine alacak şekilde tutulduğundan çalışma, diğer çalışmalardan farklı bir tarz ve üslupla yazılmıştır. Faydalı, aranır ve kullanılır bir çalışma olacağı düşünülmektedir. Çalışma sonunda birçok sonuca varmak mümkündür. Ancak en önemli sonuç, İsmet İnönü Hükümetlerinin tek partili ya da çok partili, devletçi ya da liberal, otokrat ya da demokrat hangi dönem ya da aralıkta olursa olsun, uyum sürecinde az ya da hiçbir sıkıntı çekmediği ve dönemin şartlarına göre kimi zaman denge, kimi zaman başat aktör politikası takip ederek, geçiş süreçlerini başarıyla atlattığıdır. Dönemin faşist, baskıcı ve yönetimsel bağlamda diktatöryal uygulamaları esas tutan liderleriyle karşılaştırılan ve kendisi de diktatörlükle suçlanan İsmet İnönü'nün tüm liderler gibi, sadece dünya konjonktürüne uyum sağlamaya çalıştığı ve dünyadan bağımsız bir politika izlenemeyeceği gerçeğini politik uygulamalarıyla gösterdiği bilinen, ama görmezden gelinen bir gerçektir. Bu çerçevede, İsmet İnönü'nün I. Dünya Savaşı'ndan sonra Milli Şeflikle anılması, II. Dünya Savaşı'ndan sonra ise, çok partili demokrasiye geçmek için çalışmalar başlatması dünya konjonktürüne ve statükoya verdiği önemi gösterdiği gibi, bunlardan bağımsız olunamayacağı gerçeğini de gözler önüne sermektedir.