Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2019
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Hidayet DİKİCİ
Danışman: SELDA ÖZDEMİR
Açık Arşiv Koleksiyonu: AVESİS Açık Erişim Koleksiyonu
Özet:Bu araştırmanın amacı, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (DEHB) olan çocuklarla tipik gelişim gösteren çocukların sosyal bilgi işleme süreçleri ve yönetici işlev becerilerinin karşılaştırılmasıdır. Bu amaçla araştırma, nicel araştırma desenlerinden tarama modelinden genel tarama modeli kullanılarak yürütülmüştür. Araştırmanın katılımcıları 8-10 yaş aralığında Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi, Eğitim ve Araştırma Hastanesi Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Polikliniği’nde DEHB tanısı almış, bu tanı dışında herhangi ek bir yetersizliği ya da eşlik eden bir psikiyatrik bozukluğu bulunmayan 25 DEHB’li çocuk ile yine aynı cinsiyet ve yaş aralığında olan tipik gelişim gösteren 25 çocuk olmak üzere toplam 50 çocuktan oluşmaktadır. Araştırmada bir görüşme formu ve dört ayrı ölçek veri toplama aracı olarak kullanılmıştır. Bunlar; Sosyal Bilgi İşleme Becerisi Değerlendirme Formu, Yönetici İşlevler Davranışlarını Değerlendirme Ölçeği’nin Anne Baba ve Öğretmen Formu, 6-18 Yaş Çocuk ve Gençlerde Davranış Derecelendirme Ölçeği ve Sosyal Beceri Değerlendirme Sistemi Ölçeği Öğretmen Formu’dur. DEHB’li çocuklarla tipik gelişim gösteren çocukların Sosyal Bilgi İşleme Becerisi Değerlendirme Formu’nun tüm basamaklarında (ipuçlarını kodlama, ipuçlarını yorumlama, amaçların formüle edilmesi, tepkiyi oluşturma, davranışın sergilenmesi) DEHB'li çocuklar ve tipik gelişim gösteren çocuklar arasında anlamlı farklılıklar olduğu bulunmuştur. Yönetici İşlev Davranışları vii Derecelendirme Ölçeği Ebeveyn ve Öğretmen Formu’nun tüm alt ölçeklerinden ve alt boyutlarından elde edilen puan ortalamalarının DEHB'li çocukların aleyhinde anlamlı derecede yüksek olduğu görülmüştür. Sosyal Beceri Derecelendirme Sistemi Ölçeği Öğretmen Formu’ndaki alt ölçeklerden (sosyal beceri, problem davranışlar, akademik yeterlik, sosyal beceri derecelendirme sistemi) ve bunların alt boyutlarından elde edilen puanlar arasında DEHB’li çocuklar ve tipik gelişim gösteren çocuklar arasında anlamlı farklılıkların olduğu belirlenmiştir. 6-18 Yaş Çocuk ve Gençler İçin Davranış Derecelendirme Ölçeği’nden elde edilen puanlar karşılaştırıldığında Toplam Yeterlik, İçe Yönelim, Dışa Yönelim, Sosyal Sorunlar ve Dikkat Sorunları Alt Ölçekleri’nden elde edilen puan ortalamalarının DEHB'li çocuklarda tipik gelişim gösteren çocuklara kıyasla anlamlı derecede yüksek olduğu görülmüştür. Sadece Düşünce Sorunları Alt Ölçeği’nde gruplar arasında anlamlı bir farklılık görülmemiştir. Ayrıca sosyal bilgi işleme ve yönetici işlevler arasındaki ilişki incelendiğinde DEHB’li yetkin olmayan nitelikli çocukların tepkiye karar verme puanları ile Yönetici İşlev Davranışları Derecelendirme Ölçeği’nin Anne Baba Formu’nun Üstbiliş Alt Ölçeği’nin başlatma alt boyutu puanları arasında yüksek düzeyde, negatif yönde ve anlamlı ilişki olduğu saptanmıştır. DEHB’li yetkin özyeterli çocukların tepkiye karar verme puanları ile Üst Biliş Alt Ölçeği’nin malzeme örgütleme alt boyutu puanları arasında orta düzeyde, pozitif yönde ve anlamlı bir ilişki olduğu tespit edilmiştir. DEHB’li yetkin olmayan nitelikli öğrencilerin tepkiye karar verme puanları ile Yönetici İşlev Davranışları Derecelendirme Ölçeği’nin Anne Baba Formu’nun Davranım Düzenleme Alt Ölçeği’nin Kaydırma alt boyutu arasında yüksek düzeyde, negatif yönde anlamlı ilişki olduğu tespit edilmiştir. Çocukların Sosyal Bilgi İşleme Becerisi Görüşme Formu’ndan elde ettikleri puanlar ile Yönetici İşlev Davranışları Derecelendirme Ölçeği’nin Öğretmen Formu’ndan elde ettikleri puanlar incelendiğinde DEHB’li yeterli amaçlar sergileyen çocukların amaçların formüle edilmesi puanları ile Yönetici İşlev Davranışları Derecelendirme Ölçeği’nin Öğretmen Formu’nun Üstbiliş Alt Ölçeği’nin başlatma ve malzeme örgütleme alt boyutu puanları arasında orta düzeyde, negatif yönde ve anlamlı ilişki olduğu belirlenmiştir. DEHB’li yetersiz amaçlar sergileyen çocukların amaçların formüle edilmesi puanları ile Yönetici İşlev Davranışları Derecelendirme Ölçeği’nin Öğretmen Formu’nun Davranım Düzenleme Göstergesi Alt Ölçeği’nin kaydırma alt boyutu puanları arasında yüksek düzeyde, negatif yönde ve anlamlı ilişki olduğu belirlenmiştir. Araştırma bulguları tartışılmış ileri araştırmalara ve uygulamalara yönelik önerilere yer verilmiştir