Aydın Koçarlı Cihanoğlu Camii Haziresi 19. Yüzyıl Mezar Taşlarında Motif Ve Kompozisyon

---

Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2020

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Fatma NEMUTLU

Danışman: AYSEN SOYSALDI

Açık Arşiv Koleksiyonu: AVESİS Açık Erişim Koleksiyonu

Özet:

Araştırmanın konusu “Aydın Koçarlı Cihanoğlu Camii Haziresi 19. yüzyıl mezar taşlarında motif ve kompozisyon”dur. Çalışmada İslam öncesi ve sonrası Türk mezar geleneklerine kısaca değinilmiş, bölgenin tarihçesine yer verilmiş, Türk tezyinatı içerisinde yer alan ve mezar taşlarında kullanılan motif ve bezemeler hakkında bilgilere yer verilmiştir. Araştırma yapılan hazire içerisinde mevcut kadın ve erkek mezar taşlarından 19. yüzyıla tarihlenen 14 adet mezar dönem özellikleri, başlıklar ve şahideler bakımından incelenmiştir. Belge niteliği taşıyan mezar taşları ile ilgili yapılan yazılı kaynak taramaları ve araştırmalar ile bölge, mezar taşları tipolojisi ve desenler hakkında elde edilen veriler değerlendirilerek bir araya getirilmiştir. İncelenen mezar taşlarının tüm özellikleri hazırlanan gözlem fişlerinde başlıklar altında verilmiştir. Mezar taşlarının kitabeleri okutulmuş, taşlar fotoğraf, çizim, ölçüm yoluyla belgelenmiş, formlar, işleniş niteliği ve süslemeler açısından özellikleri belirlenmiştir. Mezar taşlarında bordürlerle sınırlandırılmış, birbirine paralel ya da hafif sağa eğimli satırlardan oluşan kitabeler, plaka şeklinde şahideler, çeşitli türde başlıklar, tepelikler, ayrıca bitkisel, sembolik ve geometrik motifler, nesneli bezemeler ile mimari tasvirli unsurlar bulunmaktadır. İncelemeler sonucu şahideli, lahit biçimli ve çerçeveli mezar çeşitleri belirlenmiştir. Mezar taşlarının tipolojisi, bezeme unsurları, kompozisyon düzeni, kitabe bilgileri ve biçimlendirme açısından döneminde yeniliklerin uygulandığı niteliklere sahiptir. Süslemelerde natüralist bir üslupla yaklaşan anlayış hakimdir. Çalışmada sonuç olarak, mezar taşları bezeme özellikleri açısından kendi içerisinde değerlendirilip döneminde yapılan farklı bölgelerdeki diğer mezar taşları ile karşılaştırılmıştır. Günümüze kadar geçen zaman içerisinde çeşitli tahribatların olduğu gözlemlenen mezar taşları, yüzyıllara rağmen ayakta kalmayı başarabilmiş Türk sanatı ve kültür tarihinin önemli belgeleri arasındadır.