Aile eğitim programının annelerin ayrımlı pekiştirme kullanarak çocuklarına kural kazandırma becerisini edinmelerine etkisi


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2015

Öğrenci: GÜLCAN BOYRAZ

Danışman: YUSUF ZİYA TAVİL

Özet:

Bu araştırmada, Ayrımlı Pekiştirme Kullanarak Çocuklara Kural Kazandırma Becerisini Edindirme Aile Eğitim Programı'nın annelerin, çocuklarına kural kazandırması için gerekli olan işlem süreçlerini kazanmasında etkili olup olmadığını belirlemek amaçlanmaktadır. Araştırmada, tek denekli deneysel desenlerden "AB Deseni" kullanılmıştır. Araştırmanın örneklem grubunu, Niğde ilinde bir Özel Eğitim Merkezi'ne devam etmekte olup zihinsel yetersizlikten etkilendiği tanısı almış olan öğrencilerin anneleri arasından, çocuklarına kural kazandırmakta sınırlılık yaşayan 10 anne oluşturmuştur. Araştırmada verilerin toplamak amacı ile aile görüşme formu, video kamera kayıtları, işlem süreçlerine ilişkin ölçüt bağımlı ölçü araçları, uygulama güvenirliği formu ve sosyal geçerlilik formu kullanılmıştır. Araştırmanın deney sürecinde, geliştirilen aile eğitim programının uygulanmasının öncesinde araştırma kapsamına dahil edilen 10 annenin, araştırmada kazanması hedeflenen işlem süreçlerine ilişkin başlama düzeyi verileri üç farklı oturumda belirlenmiştir (A). Annelerin aile eğitim programı uygulanmadan önce başlama düzeylerinin belirlenmesinin ardından, gruba 4 oturum olarak desenlenen aile eğitim programı uygulanmıştır (B). Araştırmada, araştırma kapsamındaki veriler, grafiksel olarak verilmiş ve niteliksel olarak yorumlanması da , grafiklerin görsel olarak analiz edilmesi ile yapılmıştır. Araştırmanın tamamlanmasının ardından elde edilen bulgular aşağıda ifade edildiği şekildedir; - Ayrımlı Pekiştirme Kullanarak Çocuklara Kural Kazandırma Becerisini Edindirme Aile Eğitim Programı'nın uygulanmasının ardından araştırma kapsamına dahil edilen anneler (ödülleri kullanma, kurallara uygun olmayan davranışları görmezden gelme ve kurallara uygun olan davranışların ayrımlı pekiştirme) işlem süreçlerinin alt amaçlarının tamamını gerçekleştirerek ölçütü %100 düzeyinde karşılamışlardır. Bu nedenle, Ayrımlı Pekiştirme Kullanarak Çocuklara Kural Kazandırma Becerisini Edindirme Aile Eğitim Programı'nın işlem süreçlerinin kazandırılmasında etkili olduğu izlenimi edinilmektedir. - Ayrımlı Pekiştirme Kullanarak Çocuklara Kural Kazandırma Becerisini Edindirme Aile Eğitim Programı'nın uygulama güvenirliği açısından değerlendirilmesi adına, (birbiri ile iletişimi olmayan) 2 farklı Özel Eğitimcinin aile eğitim programının uygulamasını izleyip, araştırmacı tarafından geliştirilen Uygulama Güvenirliği Veri Toplama Formlarını doldurmuşlardır. 2 farklı özel eğitimcinin doldurmuş olduğu bu formlardan elde edilen veriler karşılaştırılmıştır. Yapılan karşılaştırma sonucunda iki değerlendirmecinin de sonuçları birbiri ile tutarlılık gösterdiği belirlenmiştir. Bu sonuçlar doğrultusunda, uygulama güvenirliği açısından, güvenilir bir aile eğitim programı olduğu belirlenmiştir. - Ayrımlı Pekiştirme Kullanarak Çocuklara Kural Kazandırma Becerisini Edindirme Aile Eğitim Programı sosyal geçerlilik açısından değerlendirildiğinde, annelere uygulanan Sosyal Geçerlilik Formlarından elde edilen verilerin değerlendirmesi yapılmıştır. Değerlendirmesi yapılan Sosyal Geçerlilik Formunun sonuçlarına göre, anneler aile eğitim programına katıldıkları için memnun olduklarını, geliştirilecek olan başka aile eğitim programlarına da katılmak istediklerini, programı başkalarına önereceklerini, almış oldukları eğitimin yeterli olduğunu, çocuklarına kural kazandırmak için etkili bir yöntem olduğunu, katıldıkları aile eğitim programı sonrasında kendilerinde farklılıklar meydana geldiğini ifade etmişlerdir. Elde edilen bu sonuçlara doğrultusunda, geliştirilen aile eğitim programının sosyal geçerliliği olan bir program olduğu izlenimi edinilmiştir. Bu anlamda, ailelerin çocuklarına kural kazandırmayı amaçlayarak geliştirilen bu tür aile eğitim programlarının işlevsel olacağı yordanabilir.