Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2023
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Elif Mihrinaz AYTEKİN
Danışman: Feyza Öke Altuntaş
Özet:
Bu tez çalışması kapsamında endemik Thymus cappadocicus Boiss var. cappadocicus bitkisinin kimyasal içeriğinin, asetilkolinesteraz inhibisyon ve antioksidan aktivitelerinin araştırılması amaçlanmıştır. T. cappadocicus var. cappadocicus bitkisi endemik bir tür olup daha önceden bu varyetenin asetilkolinesteraz inhibisyon aktivitesi, fenolik profili ve yağ asitleri içeriği ile ilgili yapılmış bir çalışma bulunmamaktadır. Bitkisel fenolik bileşikler antioksidan ve antikolinesteraz özelliği bakımından önemli bileşiklerdir. Antikolinesterazlar nörodejeneratif bir hastalık olan Alzheimer hastalığı tedavisinde kullanılan inhibitörlerdir. Bununla birlikte, oksidatif stresin en önemli kaynakları olan reaktif oksijen ve azot türleri ile en iyi mücadeleyi antioksidanlar sağlamaktadır. Bu amaçla, öncelikle Yüksek Basınçlı Sıvı Kromatografisi Diyot Dizisi Dedektörü (High Performance Liquid Chromatography Diode Array Detector (HPLC/DAD)) yöntemi ile bitki ekstraktlarındaki 19 fenolik bileşiğin kantitatif ve kalitatif analizleri yapılmıştır. Ayrıca, bitki ekstraktların yağ asitleri içerikleri Gaz Kromatografi Alev İyonlaşmalı Dedektör (Gas Chromatography with Flame Ionization Detector (GC-FID)) analizi ile belirlenmiştir. Alzheimer gibi hızla ilerleyen ve kesin bir tedavisi olmayan nörodejeneratif bir hastalığın tedavisinde kullanılmak üzere, bitki ekstraktlarının asetilkolinesteraz inhibisyon aktivitesi Ellman metodu esas alınarak ölçülmüştür. Bitkinin antioksidan aktivitesi ise 2,2- difenil-1 pikrilhidrazil (DPPH) radikal giderim aktivitesi yöntemi ile incelenmiştir. Yapılan çalışmalar sonucunda T. cappadocicus var. cappadocicus’un üç ekstraktı (TM (metanol), TS (su) ve TE (etil asetat)) HPLC/DAD ile analiz edilerek ana bileşik rosmarinik asit olarak bulunmuştur (TM=17,26 ± 0,02 mg/g; TS=12,14 ± 0,02 mg/g; TE=11,68 ± 0,02 mg/g). GC-FID analizinde ekstraktlarda (n-6)– Linoleik asit ω6 yağ asidi ön plana çıkmıştır. Üç ekstrakt arasında en yüksek etkiyi hem asetilkolinesteraz inhibitör aktivitesinde (IC50 =295,90 ± 2,12 µg/mL) hem de DPPH radikali süpürücü aktivitesinde (IC50 = 38,26± 0,98 µg/mL) TM ekstraktı göstermiştir. Bu çalışmalar sonucunda, T. cappadocicus var. cappadocicus bitkisinin doğal ve güvenilir bir antioksidan olarak gıda ve ilaç endüstrisinde kullanılabilirliği ve özellikle Alzheimer hastalığı gibi nörodejeneratif hastalıklar için ilaç endüstrisinde kullanım olanakları
Anahtar Kelimeler : Fenolik Bileşikler, Nörodejeneratif hastalıklar, Asetilkolin, DPPH, Thymus cappadocicus Boiss. var. cappadocicushakkında bilgiler edinilmiştir.