II. Abdülhamid Han dönemi mobilyalarının tasarım, konstrüksiyon özellikleri ve günümüzde üretilebilirliğinin araştırılması


Tezin Türü: Doktora

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2022

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Önder TOSUN

Danışman: İhsan Küreli

Özet:

Bu çalışmada, II. Abdülhamid Han dönemi mobilyalarının tasarım ve estetik açıdan değerlendirmeleri, malzeme ve konstrüksiyon özellikleri ile günümüzde üretilebilirliğine ilişkin görüşleri ortaya koymak amacıyla iki araştırma yöntemi kullanılmıştır. Çalışmanın birinci araştırma yöntemi olan dönem mobilyalarını araştırma yönteminde, literatür araştırması ve arşiv taramasıyla veriler elde edilmiş, II. Abdülhamid’e atfedilen ahşap eserler ve mobilyalar tespit edilmiş, bu mobilyaların üretim teknikleri, malzemeleri, konstrüksiyon özellikleri incelenmiş ve Bilgisayar Destekli Tasarım (CAD) programı ile teknik çizimleri yapılmıştır. İkinci araştırma yöntemi olan istatistiki yöntem ile Ankara ve İstanbul illerindeki ilgili Akademisyenlerin, Öğretmenlerin ve mobilya sektörü firmalarında çalışanların görüşlerini ortaya koymak amaçlanmıştır. Nicel ve nitel araştırma yöntemlerinin bir arada yürütüldüğü araştırma “karma araştırma” tekniği ile sonuçlandırılmıştır. Nicel araştırmaya tesadüfi yöntemle seçilen 726 kişi katılmış, elde edilen sonuçlara ait veriler SPSS programı ile değerlendirilmiştir. Nitel araştırma yöntemine toplam 30 kişi katılmış, elde edilen sonuçlar içerik analizi ile çözümlenmiştir. Çalışma sonuçlarına göre II. Abdülhamid’in iyi bir tasarımcı ve marangoz olduğu, kurduğu özel marangozhane ve Tamirhane-i Hümâyûn ile çok sayıda mobilya ve ahşap eser tasarladığı, ürettiği, üretilmesine katkıları olduğu belirlenmiştir. II. Abdülhamid dönemi mobilyalarında özellikle ağır oymaların, kakmaların, marketri ve tornalama tekniklerinin uygulandığı, sedef, bağa, fildişi, pirinç süslemelerinin kullanıldığı görülmüştür. Mobilyaların birbirlerine konstrüksiyon olarak zıvanalı, kavelalı, yabancı çıtalı kinişli, kapakların zıvanalı çerçeve kapak birleştirme ile birleştirildiği, ahşap parçaların birbirlerine yapıştırılmasında tutkal olarak kazein, glüten veya kan tutkalı kullanıldığı ve ahşap eserlerin ve mobilyaların üst yüzeylerine gomalak cila uygulandığı belirlenmiştir. Günümüz klasik mobilya üretim teknolojileri olan CNC makineleri, poliüretan ve polyester döküm teknikleriyle, geleneksel dönem mobilyalarının endüstriyel olarak düşük maliyetli olarak üretilebileceği saptanmıştır. II. Abdülhamid Han’ın mobilyacılığı ve ürettiği eserlerin tanıtılması amacıyla konferanslar, sempozyumlar ve seminerler düzenlenebilir.

Anahtar Kelimeler : II. Abdülhamid, Tasarım, Özgün, Türk Mobilyası, Konstrüksiyon