Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, BİYOLOJİ , Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2022
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: SAHRA SETENAY BARAN
Danışman: Belma Aslım
Özet:
Hafıza kaybıyla karakterize edilen Alzheimer hastalığının (AH), prevalansı artmaktadır. Bu sebepten AH’yi hedef alan yeni ilaç adaylarının keşfedilmesi gerekmektedir Alkaloidlerin nöral koruyucu aktivitelere sahip olduğu bilinmektedir. Bu çalışmada bir izokinolin alkaloidi olan allokriptopinin AH için ilaç etken maddesi olabilme potansiyelinin in-vitro ve in-siliko yöntemlerle araştırılarak, nörodejenerasyonda rol alan çoklu yolaklar üzerindeki etki mekanizmasının ortaya konulması amaçlanmıştır. İn-vitro çalışmalarda, allokriptopinin H2O2 ile oksidatif strese indüklenen farklılaştırılmış PC12 (fPC12) hücrelerinin lipit peroksidasyonu (MDA), toplam oksidan ve antioksidan seviyeleri (TAS ve TOS), süperoksit dismutaz (SOD), katalaz (KAT) ve glutatyon peroksidaz (GPx) aktiviteleri üzerindeki etkinliği klorometrik ve Elisa yöntemleriyle belirlenmiştir. Asetilkolinesteraz (AChE) inhibitör etkinliği Ellman, qRT-PZR ve western blot hibridizasyon yöntemleri, nöral morfoloji üzerindeki etkisi ise mikroskobik ölçümlerle tespit edilmiştir. İn-siliko çalışmalarda ise, allokriptopinin ilaç olabilme potansiyeli ve SOD, KAT, GPx ve AChE enzim inhibitörlerinin bağlanma alanlarıyla etkileşimi belirlenmiştir. Allokriptopinin oksidatif strese indüklenen fPC12 hücrelerinde MDA ve TOS’u baskılayarak (p<0,05) ve TAS, SOD, KAT ve GPx aktivitelerini artırarak oksidatif stresi azalttığı ve antioksidan sistemi aktive ettiği saptanmıştır (p<0,05). Ayrıca, AChE inhibitör görevi gördüğü aktivite, gen ve protein düzeylerinde belirlenmiştir (p<0,05). Nöral morfolojinin korunmasına da katkı sağladığı tespit edilmiştir (p<0,05). En etkili konsantrasyon 120 µg/mL olarak belirlenmiştir. İn-siliko olarak, allokriptopinin bağırsak-kan ve kan-beyin bariyerini aşarak nöral sistemde etkin bir ilaç etken maddesi olabileceği ve enzimlerin inhibisyonuyla prooksidan aktivite göstermeyeceği tespit edilmiş olup, AChE inhibitör aktivitenin moleküler temelleri aydınlatılmıştır. Oksidatif strese karşı nörokoruyucu etki potansiyeli ilk kez belirlenen allokriptopinin AH gibi nörodejeneratif hastalıklardaki çoklu mekanizmalarla nörokoruyucu etki sağladığı ve ilaç etken maddesi olma potansiyeline sahip olabileceği gösterilmiştir.
Anahtar Kelimeler : Alzheimer hastalığı, Allokriptopin, AChE inhibitörü, Antioksidan,
Nörokoruyucu ilaç adayı, İn-siliko, İn-vitro, Oksidatif stres