Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2022
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: HASAN SÖYLEMEZ
Danışman: Cemile Nakış Karamağaralı
Özet:
“Tüteklikli örtü” ya da “bindirme tavan” olarak da adlandırılabilen kırlangıç kubbe, Türk mimari yapılarında camilerde, cemevlerinde ve evlerde bir örtü elemanı olarak kullanılmıştır. Kırlangıç kubbe, Türk mimarlığında sadece büyük mimari eserlerde değil, tersine Orta Asya’dan Kuzeydoğu Anadolu’ya kadar olan bölge içerisinde sıradan evlerde de görülen bir mimari elemandır. Eski Çağ’a dayanan ateşin etrafında kurgulanmış yaşam alanlarının bir devamı olarak, tepe noktasında bulunan tüteklik, ışık girişi ve hava dolaşımını sağlayarak hem işlevsel hem de anlamsal olarak Orta Asya Türk çadırının tepe noktasındaki açıklığı anımsatır. Kırlangıç kubbeli evlere, Sibirya’nın güneyinden başlayarak Anadolu’ya kadar olan kışların sert geçtiği iklim kuşağında sıkça rastlanmaktadır. Evler, genel olarak belirli bir kota kadar toprağa gömülmüştür. Bu sayede toprağın ısısından ve yalıtımından faydalanır. Ayrıca bu bölgelerde çok fazla kar yağışı olduğundan duvarlar üzerinde açılamayan pencerelerin yerini tüteklikler ve pasin örtüşü denilen tavan pencereleri almıştır. Bu çalışma kapsamında kırlangıç kubbeli ev yapma geleneğinin yaygın olduğu Tortum İlçesi’nin köylerinde bulunan örnekler incelenmiştir.
| Anahtar Kelimeler : Tüteklik, kırlangıç kubbe, vernaküler mimari, ev, Erzurum evleri, mimarlık, geleneksel |