Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2023
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Umutcan BÖLÜK
Danışman: Murat Arıkan
Özet:
Gelişen dünyada Ar-Ge yatırımları giderek önem kazanmaktadır. Kısıtlı kaynaklara sahip firmalar ise kendi stratejilerine en uygun yatırımları yapmalıdır. Bu yatırımların doğru projelere aktarılması büyük önem arz etmektedir. Teknik zorlukların yanı sıra değerlerin belirsizliğinin olduğu bu ortamda karar vermek güçtür. Bu noktada öncelikli olarak hangi projelerin yapılıp hangi projelerin yapılmaması sorusuna cevap verilmesi gerekmektedir. Bu çalışmada, bu soruya sistematik bir şekilde yanıt arayan proje portföy seçimi problemi ele alınmıştır. Problemin çözümünde, projeleri nitelendiren parametreler arasında öncüllük ve ardıllık ilişkisi kurmadan değerlendirilebileceği veri zarflama analizi kullanılmıştır. Kullanılan veri zarflama analizi modeli Tavana ve diğerleri (2013) tarafından geliştirilmiştir. Parametreler detaylı bir araştırmanın sonucunda belirlenmiştir. Kesin yargıya varma güçlüğünü ifade eden belirsizlik, dilsel ifadeler kullanarak modele dahil edilmiştir. İki veya daha fazla alternatifin olduğu durumları niteleyen muğlaklık ise üçgensel bulanık kümeler ve 𝛼 kesme yöntemiyle tanımlanmıştır. Muğlaklığın çözümlenmesinde farklı ekstrem durumlar için farklı modeller kurulmuştur. Kurulan modeller üzerindeki parametreler aracılığıyla, geliştirilen özgün bir yaklaşım ile karşılıklı bağımlılıklar dahil edilmiştir. Karşılıklı bağımlılıklar incelenirken bütün ilişkiler göz önüne alınabilecek şekilde değerlendirilmiştir. 30 projeden oluşan örnek bir veri seti oluşturulup modeller çözülmüştür. Elde edilen optimal kriter ağırlıklarıyla etkinlik skorları hesaplanmıştır. Etkinlik skorları hesaplanırken bütün yönlü karşılıklı bağımlılıkların değerlendirilmesine imkan verecek özgün bir yaklaşım geliştirilmiştir. Belirsizlik altında karar verme yöntemleri kullanılarak farklı stratejiler için projelerin öncelik sıralaması yapılmıştır.
Anahtar Kelimeler : Proje portföy seçimi, veri zarflama analizi, bulanık mantık