Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2015
Öğrenci: YÜCEL ÖZKARA
Danışman: MEHMET ATAK
Özet:Bu çalışmada 20032012 yılları arasındaki dönemde Türkiye'de istatistikî bölge birimleri sınıflamasına göre düzey 2'de yer alan 26 adet bölgenin imalat sanayinin veri zarflama analizi (VZA) modelleri ile etkinlik ve toplam faktör verimliliği ölçümü yapılmıştır. Çalışmada tercih edilen girdi ve çıktı değişkenleri olarak sermaye stoku, istihdam, elektrik ile üretim değeri ve karbondioksit emisyonu alınmıştır. Çalışma kapsamında radyal VZA modelleri ve aylak temelli VZA modelleri olmak üzere iki tür VZA modeli üzerinden ekonomik etkinliğin yanı sıra, istenmeyen çıktı ve enerji girdisini de ele alan modeller ile enerji ve çevre boyutunu da içeren etkinlik değerleri hesaplanmıştır. Literatür incelendiğinde, ekonomi ya da sektör genelindeki çalışmalarda görülen bir eksiklik, etkinlik sonuçlarının değerlendirilmesinin sadece bir girdi ya da çıktı özelinde yapılması ve diğer üretim faktörlerine dair iyileştirme önerilerinin ihmal edilmesi olarak görülmektedir. Makro düzeyde yapılan etkinlik ölçümlerinin politika üretme süreçlerine katkıda bulunması amaçlandığında, tüm temel üretim faktörlerinin birlikte değerlendirilmesi, politikaların gerçekçi ve uygulanabilir bir temelde oluşturulması için önem arz etmektedir. Buradan hareketle, tez çalışmasında çevresel VZA teknolojisi ile kurulan aylak temelli modele sermaye stoku ve istihdama ilişkin azaltım miktarına üst sınır getirilerek yeni bir etkinlik ölçüm modeli geliştirilmiştir. Bu modelin amacı; bölgelerin etkin olmayan imalat sanayinin sermaye ve istihdam yapısını koruyarak, üretim miktarlarında artış ve enerji tüketimlerinde azaltım yoluyla etkin olabilmesi hususunda bilgi sunmaktır. Tez çalışmasında, radyal modeller yoluyla bölgelerin imalat sanayinin enerji tasarrufu potansiyelleri belirlenmiş, geliştirilen aylak temelli model ile de enerji yoğunluğu azaltım hedefleri hesaplanmıştır. Bu sonuçlar, literatürde Türk imalat sanayi için hem bölgesel hem de ulusal düzeyde bahsi edilen dönem için ilk kez ortaya konulan bilgiler olması sebebiyle, bölgesel gelişme ve enerji verimliliği çalışmalarına ışık tutacak niteliktedir. Çalışmada elde edilen bu sonuçlar ile bölgesel gelişmişlik arasında U tipi bir ilişki görülmüştür. Ayrıca, bahsi edilen dönem için bölgeler düzeyinde toplam faktör verimliliği ve bileşenlerindeki değişimler hesaplanmış ve Türk imalat sanayi için ilk kez çevresel verimliliği ölçen Malmquist-Luenberger toplam faktör verimliliği değişim endeksi hesaplanmıştır.