Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2015
Öğrenci: BURCU KARABULUT COŞKUN
Danışman: SERÇİN KARATAŞ
Özet:Bu araştırma, lisans öğrencilerinin problemli internet kullanım davranışlarını ortaya koymayı ve bu davranışları etkileyen faktörleri bir model çerçevesinde incelemeyi amaçlamaktadır. Bu amaç kapsamında, lisans öğrencilerinin problemli internet kullanım davranışları, internette kullanım süreleri, nedenleri ve çeşitli sosyo-demografik özellikleri incelenmiş ve problemli internet kullanım düzeylerini etkileyen faktörler belirlenmeye çalışılmıştır. Araştırmanın evrenini 2014-2015 eğitim öğretim yılında ülkemizdeki bulunan yükseköğretim kurumlarında öğrenim gören lisans öğrencileri oluşturmaktadır. Örneklem ise, gelişmişliklerine göre iki grupta toplanan yükseköğretim kurumlarında öğrenim gören öğrencilerden rastgele yöntemle seçilen 2000 tanesinden oluşmaktadır. İlişkisel tarama yönteminin kullanıldığı araştırmanın verilerini toplamak için araştırmacı tarafından geliştirilen ve 32 madde 9 faktörden oluşan Lisans Öğrencilerinin Problemli İnternet Kullanım Davranışları Ölçeği kullanılmıştır. Üç aşamada geliştirilen ölçeğin, ilk geliştirme aşamasında, oluşturulan madde havuzu uzman görüşüne sunulmuş, ikinci aşamada elde edilen ölçek, asıl uygulamaya katılmayacak bir lisans öğrenci grubu üzerinde uygulanarak açımlayıcı faktör analizine tabi tutulmuştur. Son aşamada ise ilk aşamaya katılmayan başka bir lisans öğrenci gurubu üzerinde yeniden uygulanan ölçek, son olarak doğrulayıcı faktör analizine tabi tutularak son halini almıştır. Toplam 2026 lisans öğrencisinin katılım sağladığı ölçek uygulamasından elde edilen veriler IBM® SPSS® Statistics 21 ve IBM® SPSS® Amos 21 yazılımları aracılığı ile tek ve çok değişkenli normallik sayımları ve yapısal eşitlik modeli analiz yöntemleri ile değerlendirilmiştir. Araştırma bulgularına göre geliştirilen lisans öğrencilerinin Problemli İnternet Kullanımı ve etkileyen faktörler modeli lisans öğrencilerinin interneti kullanmaya yönelik kullanımlarını kontrol edememeye yönelik davranışları %94, internet kullanımı sonucunda fiziksel olarak olumsuz etkilenme durumlarını %92, interneti kullanım sürelerinde aşırılık yaşama durumlarını %81 ve son olarak internet kullanım davranışları yüzünden akademik olarak başarısız olma durumlarını %40,8 oranında açıklamıştır. Bunun yanında öğrencilerin problemli internet kullanımlarını etkileyen faktörlerin sosyal doyum, duygusal tatmin, içselleştirme, prestij algısı, fiziksel olumsuz etki, aşırı kullanım, kontrol kaybı, akademik başarısızlık ve içsel kandırma başlıkları altında açıklanabildiği belirlenmiştir. Modelin çoklu gruplar açısından değerlendirilmesi sonucunda, erkek öğrencilerin kız öğrencilere göre daha fazla problemli davranış sergilediği, ayrıca gelişmişlik düzeyine göre öğrenim görülen yükseköğretim kurumunun da gelişmişliğinin artmasına ters ilişkili olarak problemli internet kullanım davranış düzeylerinin değiştiği belirlenmiştir. Model çerçevesinde test edilen hipotezler açısından çoklu grup analizleri incelendiğinde, kız öğrencilerin prestij algısının, kontrol kaybı üzerinde anlamlı bir etkisi olmadığı belirlenirken, erkek öğrenciler için tüm hipotez kurguları kabul edilmiştir. Öğrenim görülen yükseköğretim kurumunun gelişmişliğine göre yapılan benzer değerlendirme sonucunda ise, 2006 öncesinde kurulan üniversitelerin öğrenim gören öğrenciler için içselleştirme faktörünün fiziksel olumsuz etki üzerinde ve içsel kandırmanın akademik başarısızlık üzerinde anlamlı bir etkisi olmadığı belirlenirken, 2006 ve sonrasında kurulan üniversitelerin öğrenim gören öğrenciler için sosyal doyumun akademik başarısızlık üzerinde, duygusal tatminin kontrol kaybı üzerinde, içselleştirmenin kontrol kaybı üzerinde, içselleştirmenin aşırı kullanım üzerinde, içselleştirmenin fiziksel olumsuz etki üzerinde, prestij algısının kontrol kaybı üzerinde ve içsel kandırmanın akademik başarısızlık üzerinde anlamlı bir etkisi olmadığı belirlenmiştir.