Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2016
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Yeliz Serin
Danışman: Gamze Akbulut
Özet:Bu çalışma, yetişkin çölyak hastalarının beslenme durumunun sağlıkla ilişkili yaşam kalitesi üzerine etkisini değerlendirmek amacıyla yapılmıştır. Çalışmaya hekim tarafından çölyak tanısı konulmuş, Ankara Çölyak Derneği ne kayıtlı, 20-50 yaş arası 103 birey (26 erkek, 77 kadın) katılmıştır. Araştırma verileri, araştırmacı tarafından ″anket yöntemi″ kullanılarak toplanmıştır. Bireylerin yaşam kalitesinin değerlendirilmesi için ″Çölyak Hastalığında Sağlıkla İlişkili Yaşam Kalitesi Anketi″ kullanılmıştır. Hastaların besin ögesi alımları, 24 saatlik besin tüketim kayıt yöntemi kullanılarak saptanmıştır. Verilerin istatistiksel analizleri için SPSS 22.0 paket programı kullanılmıştır. Hastaların yaş ortalaması 37,5±8,89 yıl, tanı alma yaşları ise; 31,0±11,85 yıl olarak belirlenmiştir. Erkeklerin ortalama beden kütle indeksi (BKİ) değerleri, kadınlardan daha fazla bulunmuştur (sırasıyla 23,9±2,89; 22,7±3,69 kg/m2) (p<0,05). Kadınlarda kemik eklem hastalıkları ve kronik anemi görülme oranı erkeklere göre daha fazla bulunmuştur (p<0,001). Bireylerin toplam yaşam kalitesi skorları değerlendirildiğinde; erkeklerin ortalama yaşam kalitesi skorları kadınlardan fazla belirlenmiştir (sırasıyla 146,6±17,51; 123,7±24,78). Yaşam kalitesi ortanca değerin üzerinde olan bireylerin A vitamini, D vitamini, karoten, niasin ve B12 vitamini alım düzeyleri yaşam kalitesi ortanca değerin altında olan bireylere göre yüksek saptanmıştır (p<0,05). Ayrıca toplam yaşam kalitesi skorları cinsiyet, komorbid hastalık, glutensiz diyete uyum, glutensiz diyet yapma süresi, tanı öncesi demir eksikliği anemisi olma durumu, tanı sonrası laktoz intoleransı gelişme durumu ve gastrointestinal semptom sınıflaması açısından farklılıklar göstermiştir (p<0,05). Ortalama yaşam kalitesi skorları üzerine en etkili değişkenler; cinsiyet, komorbid hastalık ve gastrointestinal semptom yaşama durumu olarak belirlenmiştir. Çölyak, ömür boyu tedavi gerektiren bir hastalıktır. Bu nedenle hastaların glutensiz beslenme ürünleri, lezzet ve besin öğeleri açısından geliştirilmelidir. Toplumda çölyak hastalığı için bir farkındalık oluşturulmalıdır.