Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, EĞİTİM BİLİMLERİ ANABİLİM DALI, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2021
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Feyza Zeytinli
Danışman: Gülay Ekici
Özet:
Bu araştırmada, 5.sınıf öğrencilerinin Sosyal Bilgiler dersinde öğrendikleri sosyal medya kavramına ilişkin bilişsel yapılarının metaforlar yoluyla incelenmesi amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda, 5.sınıf öğrencilerinin sosyal medya kavramına ilişkin oluşturdukları metaforlar, çizimler ve kompozisyonlar incelenmiştir. Araştırmada nitel araştırma modeli kapsamında olgu bilim (fenomenoloji/phenomenology) ve durum çalışması (case study) deseni ile araştırmanın niteliği, geçerlik ve güvenirliğini artırma amacıyla yöntemsel çeşitleme ve veri çeşitlemesi tekniği kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubu amaçlı örnekleme tekniklerinden ölçüt örnekleme yöntemi ile belirlenmiştir. Çalışma grubu 2018-2019 yılı güz döneminde Eskişehir ili, Odunpazarı ilçesinde bulunan Sami Sipahi, Murat Atılgan, Şehit Ali Gaffar Okkan ve Orgeneral Halil Sözer Ortaokulu 5.sınıfında öğrenim görmekte olan 403 öğrenciden oluşmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak üç bölümden oluşan bir veri toplama formu kullanılmıştır. Birinci bölümde ‘‘Sosyal medya ……………………….. gibidir. Çünkü …… .’’ sorusu, ikinci bölümde ‘‘Sosyal medya kavramının size hatırlattıklarını çizim yaparak anlatınız.’’ sorusu ve üçüncü bölümde ise ‘‘Sosyal medya kavramı konusunda düşüncelerinizi kısa bir kompozisyon olarak belirtiniz.’’ sorusu yer almaktadır. Hazırlanan ölçme aracının geçerlilik ve güvenirliğinin belirlenmesi
vii
amacıyla 5.sınıfta öğrenim gören toplam 105 öğrenciyle araştırmanın pilot uygulaması gerçekleştirilmiştir. Çalışma grubundan elde edilen verilerin çözümlenmesinde ve yorumlanmasında içerik analizi yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın güvenirliğine ilişkin uzmanlar arası uyum katsayısı birinci bölüm için %95.00, ikinci bölüm için %97,18 ve üçüncü bölüm için %100.00 olarak hesaplanmıştır. Elde edilen veriler betimsel istatistiklerden frekans değerleri ve yüzdelik değerleri verilerek tablolaştırılmıştır. Veri toplama formunun ilk bölümünde 5.sınıf öğrencileri tarafından oluşturulan metaforlar ortak özellikleri dikkate alınarak 12 kavramsal kategori altında toplanmıştır. Bu kapsamda 5.sınıf öğrencilerinin sosyal medya kavramıyla ilgili metaforlarının en fazla ‘‘kullanım özellikleri olan ve bilgi edinmeyi sağlayan’’ kategorilerinde yoğunlaştığı tespit edilmiştir. Veri toplama formunun ikinci bölümünde 5.sınıf öğrencileri tarafından sosyal medya kavramıyla ilgili olarak yaptıkları çizimlerin benzer ögeleri dikkate alınarak 5 kavramsal kategori altında toplanmıştır. Bu kapsamda 5.sınıf öğrencilerinin sosyal medya ile ilgili çizimlerinin en fazla ‘‘bilinçli kullanım ve sosyal medya araçlarının kullanımı’’ kategorilerinde yoğunlaştığı belirlenmiştir. 5.sınıf öğrencileri tarafından sosyal medya kavramına ilişkin oluşturulan metaforların ve çizimlerin ortak noktaları belirlenerek birlikte ele alınması durumunda ise 78 öğrencinin oluşturdukları metaforu destekleyecek şekilde çizim yaptığı tespit edilmiştir. Ayrıca 5.sınıf öğrencilerinin sosyal medya kavramıyla ilgili metaforları ile çizimlerinin ortak noktalar açısından en fazla ‘‘bağımlılığa neden olan, oluşan hastalıklar ve bilinçli kullanım’’ kategorilerinde yoğunlaştığı belirlenmiştir Veri toplama formunun üçüncü bölümünde ise 5.sınıf öğrencileri tarafından sosyal medya kavramıyla ilgili olarak yazdıkları kompozisyonların ortak özelikleri dikkate alınarak 6 kavramsal kategori altında toplandığı görülmüştür. Bu kapsamda 5.sınıf öğrencilerinin sosyal medya kavramıyla ilgili kompozisyonlarının en fazla ‘‘ sosyal medya araçlarının kullanımı, bilinçli kullanım ve oluşan tehlikeli durumlar’’ kategorilerinde yoğunlaştığı belirlenmiştir. Araştırmada Sosyal Bilgiler ders kitabında teknoloji, internet ve sanal ortam kavramlarının dışında sosyal medya kavramı kapsamlı şekilde verilmiş olsa da sosyal medyanın tanımı ve uygulamaları yer almadığından 5.sınıf öğrencilerinin sosyal medya kavramına ilişkin kavram yanılgısına sahip oldukları tespit edilmiştir. Araştırmada kullanılan her üç veri toplama aracında da öğrencilerin bilişsel yapılarını çok rahatlıkla, başarılı ve detaylı bir şekilde ifade edebildikleri görülmüştür. Kısacası sosyal medya kavramına yönelik 5.sınıf öğrencilerinin zengin bilişsel yapılarının olduğu belirlenmiştir. Bu noktada Sosyal Bilgiler dersinin etkisinin de oldukça fazla olduğu söylenebilir.
Anahtar Kelimeler :Sosyal Medya, Metafor, Çizim Tekniği, Yazım Tekniği, Sosyal Bilgiler Dersi, Bilişsel Yapı