Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, FARMAKOGNOZİ ANABİLİM DALI, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2019
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: ELİF BAKİ KEKİLLİ
Danışman: İlkay Erdoğan Orhan
Özet:
Bu tez çalışmasında, Türkiye’de yetişen Erodium L’Her. ex Aiton ve Geranium L. cinsine ait takson örneklerinin etanollü ekstreleri in vitro ksantin oksidaz (KO) inhibitör aktiviteleri yönünden incelenmiştir. En yüksek KO inhibitör etki gösterenlerden biri olan E. birandianum İlarslan & Yurdakulol (EB) ekstresi önce kolon kromatografisi ile fraksiyonlanmış, elde edilen 7 fraksiyon tekrar KO’a karşı test edilmiş ve 3 fraksiyon (EB-2, EB-3 ve EB-4) % 90’ın üzerinde (allopurinole yakın) inhibisyon göstermiştir. EB etanol ekstresi ve 3 aktif fraksiyon fitokimyasal olarak, etkiden sorumlu bileşikleri tespit etmek amacıyla, LC-MS-MS (LC-Q-TOF-MS) ile analiz edilmiştir. Ekstrede ve aktif fraksiyonlarda gallik asit, kafeik asit, kinik asit, sirinjik asit, 3,4-dihidroksibenzoik asit, kateşin, epikateşin, rutin, luteolin, apigenin ve kersetin tespit edilmiştir. Aktif fraksiyonlarda ayrıca molekül ağırlıkları 850’den fazla olan ve LC-MS-MS kütüphanesi ve literatür verileri ile de karşılaştırılarak, prosiyanidin grubu olduğu sonucuna varılmıştır. Temin edebildiğimiz bileşiklerden kateşin, kafeik asit, rutin ve kersetin tekrar KO’a karşı 500 g/mL konsantrasyonda test edilmiş ve en yüksek inhibisyona kersetinin (% 98,03 ± 2,34) yol açtığı görülmüştür. Kateşin ve rutin inaktif bulunurken, kafeik asit enzimi % 21,58 ± 2,77 oranında inhibe edebilmiştir. Diğer yandan gallik asit, kafeik asit, kateşin, epikateşin, luteolin, apigenin ve kersetinin KO inhibitör etkileri moleküler doklama deneyleri ile in silico olarak da incelenmiş ve protein-ligant etkileşimi moleküler düzeyde tespit edilmiştir. Ayrıca PASS ve Swiss Target Prediction in silico tarama programları ile bu bileşiklerin KO inhibitör etki gösterme olasılıkları da incelenmiştir. Bileşiklerin muhtemel toksisiteleri, VEGA QSAR Mutajenite (Ames test) CONSENSUS modeli, ToxTREE SAR model in vitro mutajenite (Ames; ISS) modeli ve VEGA hepatotoksisite modeli (IRFMN) programları ile in silico düzeyde değerlendirilmiştir. Sonuç olarak; EB ekstresi ile aktif fraksiyonların yüksek KO inhibitör etkisinin, ana ekstre ve fraksiyonlardan daha yüksek inhibisyon gösteren kersetin başta olmak üzere, luteolin ve apigenin ile gallik asitten kaynaklanabileceği, ana ekstreye göre aktif fraksiyonlarda daha belirgin olan prosiyanidin türevlerinin de etkiye katkıda bulunabileceği sonucuna varılmıştır. Bu tez çalışması, ülkemizde yetişen Erodium ve Geranium türlerini KO inhibitör etki yönünden ilk defa inceleyen ve akabinde daha önce hiç çalışılmamış, endemik bir tür olan Erodium birandium üzerinde yapılmış ilk fitokimyasal ve biyoaktivite çalışmasıdır.
Anahtar Kelimeler
: : Ksantin Oksidaz, Enzim İnhibisyonu, Bitki, Tarama, In Vitro, In Silico, İnhibitör, Gut Hastalığı