Profesyonel basketbol oyuncularında zihinsel dayanıklılık ve duygusal zekânın çeşitli değişkenler açısından incelenmesi

Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2016

Öğrenci: ATAKAN YAZICI

Danışman: MEHMET GÜÇLÜ

Özet:

Bu çalışmada Türkiye liglerinde oynayan profesyonel basketbol oyuncularında zihinsel dayanıklılıkları ile duygusal zekâları arasındaki ilişkinin belirlenmesi, zihinsel dayanıklılık ve duygusal zekânın çeşitli demografik değişkenler (cinsiyet, vatandaşlık, medeni hâl, lig kategorisi, başarı sırası) açısından incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmanın evrenini, 2015-2016 sezonunda Türkiye Basketbol Federasyonuna (TBF) bağlı liglerde oynayan profesyonel basketbol oyuncuları oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemi ise bu liglerdeki 17 takımdan 63 ü kadın (𝑋̅yaş= 23,58 ± 4,64), 135 i erkek (𝑋̅yaş= 25,74 ± 5,39) toplam 198 profesyonel basketbol oyuncusudur. Ayrıca bu katılımcıların, 156 sı (𝑋̅yaş= 24,35 ± 5,48) Türk vatandaşı iken 42 si (𝑋̅yaş= 27,69 ± 3,15) ise Amerikan vatandaşıdır. Araştırma verileri toplanmasında, zihinsel dayanıklılık için Sheard ve arkadaşları (2009) tarafından geliştirilen Sports Mental Toughness Questionnaire (SMTQ) ve Türkçe ye uyarlayarak geçerlik ve güvenirliğini Altıntaş (2015) tarafından Sporda Zihinsel Dayanıklılık Envanteri (SZDE) ile duygusal zekâ için Lane ve arkadaşları (2009) tarafından geliştirilen geçerlik ve güvenirlik çalışması yapılan Emotional Intelligence Scale for use in Sport (EISS) , envanterin Türkçe ye uyarlanarak geçerlik ve güvenirliliği Adiloğulları ve Görgülü (2015) tarafından yapılan Sporda Duygusal Zekâ Envanteri (SDZE) kullanılmıştır. Verilerin analizinde, bağımsız değişkenlerin (cinsiyet, vatandaşlık, medeni hâl, lig kategorisi, takımların başarı sıralaması) bağımlı değişkenlere olan etkilerini incelemek için tek yönlü varyans analizi (One-Way ANOVA) kullanılmıştır. Zihinsel Dayanıklılık (ZD) ve Duygusal Zekâ (DZ) arasındaki ilişkiyi incelemek için Pearson Momentler Çarpımı Korelasyon tekniği kullanılmıştır. Analizlerin tamamı IBM SPSS 21 paket programında uygulanmış olup verilerin anlamlılık düzeyi p<0,05 olarak alınmıştır. Araştırma sonucuna göre cinsiyet, vatandaşlık, medeni hâl, başarı sırası, lig kategorisi değişkenleri açısından DZ ve ya ZD de anlamlı farklar görülmüştür. Ayrıca ZD ve DZ alt boyutları arasındaki ilişkiler incelendiğinde, DZ sosyal beceriler alt boyutu ile ZD değerlendirme alt boyutu arasında doğrusal yönlü, pozitif korelasyon bulunmuştur. Bu çalışmanın sonucunda; Vatandaşlık değişkeni açısından incelediğimizde DZ için sosyal beceriler alt boyutunda Türk vatandaşı olan sporcuların ortalamaları yüksek iken başkalarının duygularını değerlendirme alt boyutunda Amerikan vatandaşı olan sporcuların ortalamalarının yüksek olduğu görülmüştür. Ayrıca ZD devamlılık ve kontrol alt boyutları açısından Amerikan vatandaşı olan sporcuların Türk vatandaşı olan sporculara göre yüksek ortalamaya sahip oldukları görülmüştür. Bu sonuçlara ek olarak, ZD devamlılık alt boyutu puanlarındaki artış DZ sosyal beceri alt boyutunda artışa sebep olduğu bulunmuştur.