Karabük Kadın Kooperatiflerinde Yerel Üretim Ölçeğinde Sürdürülebilir ve Katılımcı Tasarım Yaklaşımını Benimseyen Bir Model Önerisi


Tezin Türü: Doktora

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2021

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: EGE KAYA KÖSE

Danışman: Dilek Akbulut

Özet:

Bu çalışmada, Türkiye’de girişim, işletme ve üretim olarak yapılanmış olan kadın kooperatiflerinde yerel üretim odaklı yeni ürün geliştirme sürecinde katılımcı ve işbirlikçi yaklaşımlar Karabük ili özelinde incelenmiştir. Araştırmacı, kooperatif çatısı altında örgütlenen kadınların ürün geliştirme sürecinde bir model önerisi sunabilmek amacıyla tasarım eğitimi almamış eğitmenlerden oluşan Safranbolu Kadın Girişim, Üretim ve İşletme Kooperatifi’nde sekiz hafta süresince ürün geliştirme ve eğitim adımlarını gözlemlemiştir. Araştırmacının katılımcı-gözlemci olarak yer aldığı gözlemin amacı gelecek çalışmalarda uygulanabilecek tasarım müdahale alanlarının belirlenmesidir. Eğitim odaklı kooperatif gözlemi sonucunda Karabük Üreten Eller Kooperatifi’ne üye altı katılımcı ile iki hafta süren ve üç uygulamadan oluşan çalıştay düzenlenmiştir. Çalıştay ses kaydı, alan notları, çevrimiçi grup görüşmeleri ve fotoğraflar ile belgelenmiştir. Çalıştayın her uygulaması sonucunda, süreç ve sonuç ürün değerlendirmesi gerçekleştirilmiştir. Uygulamalar süresince gerçekleştirilen müdahaleler ile geleneksel kadın rolü ile bağlantılı birbirine benzer, özgün olmayan, var olan becerilere göre geliştirilen ürünlerin yerine, yerelin özgünlüğünün korunarak günümüz ihtiyaçları doğrultusunda ürünlerin geliştirilebilmesi amaçlanmıştır. Bu adımda tasarımcı olan araştırmacı, katılımcıların yeni ürün geliştirme sürecinde eylemin kolaylaştırılmasını, kolektif çalışmayı sağlayan ve katılımcıların sonuç ürünü görselleştirebilecekleri bir süreci tasarlamıştır. Çalışma kapsamında gerçekleştirilen uygulamalar sonucunda, geleneksel becerilerle yerel üretimlerini sürdüren katılımcı ve tasarımcı işbirliğinde ürün geliştirme sürecinde kullanabilecekleri müdahale metodolojisi sunulmuştur