Akademik Veri Yönetim Sistemi
6. Uluslararası Okul Öncesi Eğitimi Kongresi (IECEC/UOEK-2019), Kars, Türkiye, 2 - 05 Ekim 2019, ss.837-840
Türkiye, Ortadoğu’da yaşanan krizin başladığı ilk günden itibaren önemli derecede göç alan ve geçici koruma altındaki Suriyeliler gibi uluslararası koruma altındaki kişilere en fazla ev sahipliği yapmakta olan bir ülkedir. Bu kişilerin; niteliksiz işlerde çalışma, sosyal dışlanma, barınma, beslenme ve çocukların okula gidememeleri gibi sorunları bulunmaktadır. Bu sorunların içerisinde dil sorunu ve buna bağlı olarak ortaya çıkan uyum problemleri en temel sorunlarını oluşturmaktadır. Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Sözleşmesi ve İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi’nde de yer aldığı gibi göç eden çocukların da çeşitli hakları vardır ve bu haklardan biri eğitimdir. Eğitim ve uyum sürecinde en önemli etken dil problemlerinin çözümlenmesi ve dil becerilerinin desteklenmesidir. Türkiye’de yaşayan uluslararası koruma altındaki kişilerin bu sorunlarını en aza indirmek için, erken dönemde dil desteğinin sağlanması gerekli görülmektedir. Bu bağlamda araştırma, Türkiye’de MEB’e bağlı ilkokullara devam eden iki dilli çocuklara yönelik destekleyici dil eğitim etkinliklerinin dil becerilerine ve okuma düzeylerine etkisini incelenmiştir. Bu amaçla Ankara’nın Keçiören Belediyesi Göçmen Hizmetleri Merkezi (IGAM) ile iletişime geçilmiş ve gönüllük esasına dayalı olarak ilkokula devam eden, yaşları 6-9 arasında değişen toplam 10 çocuk IGAM tarafından belirlenerek çalışma grubu oluşturulmuştur. Çalışmalar IGAM’a bağlı Mülteci Bilgilendirme ve Destekleme Noktasında yürütülmüştür. Çalışmanın yürütülmesinde aşağıda sunulan süreçler izlenmiştir: İlk aşamada, çocuklara çalışma sürecine ilişkin bilgi verilmiştir. Çalışma grubundaki çocuklarla 12 hafta süren destekleyici dil eğitim etkinlikleri yapılmıştır. Etkinlikler haftada bir gün gerçekleştirilmiş ve iki saat sürdürülmüştür. Bireysel ve grup uygulamalarının ilk saatinde çocuklar ile birebir çalışma etkinliklerine, ikinci saatinde ise grup etkinlerine yer verilmiştir. Çocukların Türkçe dil becerileri birbirinden farklı olduğu için grup çalışmaları birleştirilmiş sınıf uygulamaları şeklinde yürütülmüştür. Çocukların beşi üçüncü sınıf, dördü ikinci sınıf, biri ise birinci sınıfa devam etmekte olup, üç çocuk okuma yazma bilmemektedir. Dil becerilerini destekleyici dil eğitim etkinlikleri topluma hizmet dersi alan 7 okul öncesi öğretmen adayı, temel eğitim bölümünde araştırma görevlisi olarak çalışan üç uzman ve bir doktor araştırma görevlisi olmak üzere dört öğretim elemanı tarafından verilmiştir. Çalışmanın amacına ve çocukların seviyesine yönelik MEB Türkçe dersi öğretim programında yer alan birinci, ikinci ve üçüncü sınıf kazanımları doğrultusunda Türkçe ve Dil etkinlikleri hazırlanmıştır. Etkinliklerin hazırlanmasında okuma, yazma, konuşma ve dinleme temel dil becerileri dikkate alınmıştır. Nicel bir araştırma olarak tasarlanan bu çalışmanın deseni deneysel araştırma desenlerinden tek grup öntest-sontest deseni olarak belirlenmiştir. Çalışma grubundaki çocuklara uygulama öncesi ve sonrasında testler uygulanmıştır. Etik ilkeler doğrultusunda elde edilen verilerde, çocukların isimleri yerine rumuz isimler belirlenerek bulguların sunumunda kullanılmıştır. Veri toplam aracı olarak, çocukların dil becerilerinin ölçülmesinde Türkçe İfade Edici ve Alıcı Dil Testi (TİFALDİ) (Kazak Berument ve Güven, 2010), “Frog Where Are You?” (Kurbağa neredesin?) (Mayer, 1969; Işıtan, 2010) adlı yazısız resimli kitap kullanılmıştır. Çocukların okuma düzeylerini belirlemek için ise, 1. seviye, 2. seviye ve 3. 6. Uluslararası Okul Öncesi Eğitimi Kongresi, 2-5 Ekim 2019 Özetler Kitabı seviye düzeylerine yönelik okuma metinleri verilmiş ve “Yanlış Analizi Envanteri” (Haris ve Sipay, 1990; Ekwall ve Shanker, 1988; May, 1986; Akyol, 2006) kullanılarak değerlendirilmiştir. Çocukların okuma süreleri, dakikada okudukları kelime sayıları, yaptıkları okuma hataları ve kelime tanıma düzeyleri belirlenmiştir. “Kurbağa neredesin?” ve okuma metinleri uygulamalarında okuma yazma bilmeyen iki çocuktan ön-test puanlarına yönelik veri elde edilemediği için bu veriler analize dâhil edilememiştir fakat çocuklar uygulamaların bütününe katılmıştır. Elde edilen veriler IBM SPSS 22 paket programı kullanılarak analiz edilmiştir. Verilerin analizinde nonparametrik testlerden Wilcoxon işaretli sıralar testi yapılmıştır. Analiz sonuçlarına göre çocukların ifade edici dil testinden ve alıcı dil testinden aldıkları uygulama öncesi ve sonrası puanları arasında anlamlı bir fark olduğu ve bu farkların sontest puanları lehine olduğu ortaya çıkmıştır. Buna göre uygulamaların çocukların ifade edici ve alıcı dil becerilerini geliştirmede önemli bir etkisi olduğu sonucuna varılmıştır. Buna ek olarak uygulamaların çocukların öykü anlatma becerilerini geliştirmede de önemli bir katkısı olduğu belirlenmiştir. Ayrıca, çocukların okuma düzeylerinin endişe düzeyinde olan çocukların öğretim düzeyine, öğretim düzeyinde olan çocukların ise serbest okuma düzeyine çıktığı sonucuna ulaşılmıştır.