Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Çocuk Gelişimi ve Eğitimi, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2021
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Cemile Kara Eren
Danışman: Neslihan Avcı
Özet:
Bu araştırmanın temel amacı, okul öncesi öğretmenlerinin kapsayıcı eğitim ve eğitimde evrensel tasarıma yönelik bilgi ve farkındalık düzeyleri ile uygulamaya yönelik yeterliklerini geliştirmek üzere bir mesleki gelişim programı hazırlayarak yüz yüze ve çevrimiçi uygulamalarının etkililiğini incelemektir. Araştırmada gelişmiş karma yöntem desenlerinden müdahale deseni kullanılmıştır. Çalışma grubu ölçüt örnekleme yoluyla belirlenmiştir. Müdahale I, Müdahale II ve Kontrol gruplarının tamamı için, bağımsız anaokulu öğretmeni olması ve sınıfında kapsayıcı eğitim uygulamaları gerektiren çocuklardan en az birinin olması ölçütü aranmıştır. Yalnızca Müdahale II grubu için aktif internet kullanıcısı olma ölçütü belirtilmiştir. Her çalışma grubunda 16 olmak üzere, toplam 48 öğretmen araştırmaya katılmıştır. Çalışmanın müdahale kısmında Kapsayıcı Eğitim Mesleki Gelişim Programı (KEMGP) uygulanmıştır. Mesleki gelişim programı, Müdahale I grubundaki öğretmenlerle yüz yüze, Müdahale II grubundaki öğretmenlerle ise çevrimiçi olarak yürütülmüştür. Programın temel kapsamı; eğitimde evrensel tasarım, çocuğa/öğretmenliğe yönelik tutumlar/bakış açıları ve katılım hakkı çerçevesinde şekillenmiştir. Mesleki gelişim programı 16 hafta sürmüştür. Araştırmacının öğretmenlere desteği süreç içerisinde azaltılarak sunulmuştur. Bu süreçte KEMGP ilk ay haftada iki gün; ikinci ay haftada bir gün; üçüncü ve dördüncü ay ise iki haftada bir gün olarak uygulanmıştır. KEMGP-yüz yüze, Müdahale I grubunda yer alan öğretmenlerin kendi okullarında; KEMGP-çevrimiçi, Müdahale II grubunda yer alan öğretmenlerle sanal sınıf ortamında [Google Classroom - Google Hangouts (Meet)] yürütülmüştür. Araştırmada veri toplama aracı olarak, Kişisel Bilgi Formu, Kaynaştırmaya İlişkin Eğitimci Görüşleri Aracının Güncellenmiş Formu, Eğitimde Evrensel Tasarım İlkeleri Görüşme Protokolü, Eğitimi Değerlendirme-Görüşme Formu ve Eğitimi Değerlendirme-Anket Formu kullanılmıştır. Tüm istatistiksel analizlerde SPSS sürüm 25; tüm niteliksel analizlerde ise Nvivo 25 Pro kullanılmıştır. Müdahalenin etkililiğini değerlendirmek etmek için, ön test, son test ve izleme testleri ile toplanan Kaynaştırmaya İlişkin Eğitimci Görüşleri Aracının Güncellenmiş Formu ölçümleri Genelleştirilmiş Doğrusal Karmaşık Modelleme kullanılarak analiz edilmiştir. Araştırmanın ölçme aracı uyarlamaya ilişkin bulguları incelendiğinde, Eğitimde Evrensel Tasarım İlkeleri Görüşme Protokolü’nün öğretmenlerin eğitimde evrensel tasarım ilkelerine yönelik farkındalıklarını ve uygulamalarını değerlendirmeye ilişkin uygun bir ölçme aracı olduğu belirlenmiştir. KEMGP-yüz yüze ve KEMGP-çevrimiçi müdahale grupları tek tek kontrol grubu ile karşılaştırıldığında, her iki eğitim yaklaşımının da öğretmenlerin ‘kapsayıcı eğitime’ ve ‘eğitimde evrensel tasarım yaklaşımının sunum, ifade ve katılım çeşitliliği ilkelerine’ yönelik bilgi düzeyleri, bakış açısı ve farkındalıkları üzerinde etkili ve kalıcı olduğu görülmüştür. Ayrıca, öğretmenlerin KEMGP’de vurgulanan stratejileri sınıflarında uygulamaya başladıkları ya da uygulamayı planladıkları belirlenmiştir. KEMGP-çevrimiçi’nin KEMGP-yüz yüze’ye göre öğretmenlerin bilgi düzeyleri, bakış açısı ve farkındalıkları üzerinde daha etkili olduğu saptanmıştır. Araştırmadan elde edilen bulgular ışığında araştırmacılara, okul yöneticilerine, öğretmenlere, politika yapıcılara ve eğitim materyali tasarımcılarına yönelik bazı öneriler verilmiştir. Bu araştırmanın uygulama kısmı COVID-19 pandemisi (küresel salgın) yaşanmadan önce tamamlanmıştır. Sözü edilen pandemi sürecinde, eğitimin kesintisiz sürdürülebilmesi için, çevrimiçi eğitim yoluyla eğitim faaliyetleri desteklenmiştir. Bu nedenle bu çalışmanın, pandemi gibi küresel krizlerde öğretmenlerin çevrimiçi ortamları kullanarak mesleki gelişimlerini sürdürme girişimlerine bir referans olması açısından mevcut alanyazına katkı sağlayacağı düşünülmektedir.
Anahtar Kelimeler: Okul öncesi eğitim, Kapsayıcı eğitim, Mesleki gelişim, Yüz yüze eğitim, Çevrimiçi eğitim.