Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2020
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: DUYGU YÜCEER
Danışman: ÖMER ÖZKAN
Özet:Bu araştırma iki amaç çerçevesine şekillendirilmiştir. Bu amaçlardan ilki diyalojik öğretimin Türkçe dersi okuma anlama alanında kullanımını ayrıntılı bir şekilde betimlemek ve ikincisi diyalojik öğretim uygulamalarının okuma anlama başarısına etkisini belirlemektir. Araştırmada karma yöntem desenlerinden iç içe desen kullanılmıştır. Diyalojik öğretimin Türkçe dersi okuma anlama alanındaki uygulama sürecini betimlemek için nitel araştırma türlerinden temel nitel araştırma işe koşulmuştur. Araştırma süreci gönüllü bir öğretmen ve onun yedinci sınıf düzeyindeki öğrencilerinin çalışma grubu olarak belirlenmesiyle başlamıştır. Ardından öğretmene ve sınıfa verilen eğitimle Türkçe dersi okuma anlama alanında aşamalı olarak diyalojik öğretime geçilmiştir. Yöntemin uygulandığı süreç boyunca öğretmene rehberlik edilmiştir. Uygulama süreci betimlenirken çoklu veri kaynaklarından yararlanılmıştır. Bu bağlamda uygulamalar sırasında öğretmenden her ders için yansıtıcı bir günlük yazması istenmiştir. Araştırma sürecinde görüşme, temel veri toplama tekniği olarak kullanılmıştır. Görüşme verileri araştırmanın hazırlık, uygulama ve değerlendirme aşamasında öğretmen ve öğrencilerden yarı yapılandırılmış görüşmeler aracılığıyla toplanmıştır. Öğrencilerle görüşme araştırmanın hazırlık aşamasında gerçekleştirilen ön görüşmelerle başlamış, uygulama aşamasında süreç değerlendirme görüşmesiyle devam etmiş ve değerlendirme aşamasında son görüşme ile tamamlanmıştır. Ön ve son görüşme uygulama sınıfı üyelerinin tamamıyla gerçekleştirilirken süreç değerlendirme görüşmelerinde sadece odak öğrencilere yer verilmiştir. Odak öğrenciler derse katılım düzeyine göre belirlenmiş ve her katılım derecesinden öğrenciyle görüşme yapılmıştır. Araştırmacı uygulama süreci boyunca gözlemci olarak derslere katılmıştır. Uygulamanın sınıf içi etkileşim ve anlamın yapılandırılması sürecine yansıması derslerin video kayıtlarından takip edilmiştir. On üç hafta süren uygulamalar boyunca yürütülen tartışmaların diyalojik öğretime uygunluğunun belirlenmesi için Tartışma Değerlendirme viii Aracı (Argumentation Rating Tool) kullanılmıştır. Reznitskaya, Wilkinson ve Oyler (2016) tarafından geliştirilen aracın Türkçeye uyarlanması araştırmacı tarafından yapılmıştır. Ayrıca analiz aşamasına araştırmacı gözlemleri ve günlükleri de dâhil edilmiştir. Böylece uygulama süreci hem öğretmen hem öğrenci hem de araştırmacı gözüyle derinlemesine betimlenmeye çalışılmıştır. Araştırmanın “diyalojik öğretim uygulamalarının okuma anlama başarısına etkisini ortaya koyma” amacı için nicel bir yaklaşım benimsenmiştir. Bu aşamada yarı deneysel desenlerden eşitlenmemiş kontrol gruplu model kullanılmıştır. Nicel veriler araştırmacı tarafından geliştirilen okuma anlama becerisi başarı testlerinin ön test ve son test olarak kullanılması aracılığıyla elde edilmiştir. Testlerde açık uçlu sorular kullanılmıştır. Açık uçlu sorular hazırlanırken Barrett taksonomisinden faydalanılmıştır. Araştırmada nitel verilerin çözümlenmesi ve yorumlanmasında betimsel analizden yararlanılmıştır. Elde edilen veriler analiz edildiğinde ulaşılan sonuçlar üç başlıkta toplanmıştır. Bunlar “Diyalojik Öğretimin İlkeleri Bakımından Uygulama Süreci”, “Uygulama Öğretmeninin Süreçte Karşılaştığı Problemler” ve “Diyalojik Öğretimin Derslere Etkisi”dir. Diyalojik öğretimin ilkeleri bakımından uygulama sürecine dair sonuçlar yaklaşımın beş temel ilkesi olan “ortaklaşalık, karşılıklılık, destekleyicilik, amaçlılık ve birikimlilik” başlıkları altında ele alınmıştır. Diyalojik öğretim uygulamasında öğretmenin karşılaştığı problemler “zaman planı, diyalojik öğretimin her öğretmene uygun olmayışı, metnin soyut oluşu, sınıf mevcudu, sınıf yönetimi ve yöntemin aşırı teorik olması” başlıkları altında incelenmiştir. Diyalojik öğretimin derslere etkisi ise yaklaşımın Türkçe derslerine ve diğer derslere etkisi olmak üzere iki başlıkta ele alınmıştır. Araştırmadan ön test ve son testle toplanan nicel veriler SPSS 20 (Statistic Package For Social Science) paket programı ile analiz edilmiştir. Bu verilerin normal dağılım gösterip göstermediği Kolmogorov-Smirnov testi ile belirlenmiştir. Deney ve kontrol grubunun ön test puan ortalamalarının istatistiksel olarak anlamlı bir şekilde farklılaşıp farklılaşmadığı “Tek Yönlü Varyans Analizi” ile test edilmiştir. Araştırma kapsamında toplanan nicel verilerle yapılan bütün analizlerde anlamlılık düzeyi .05 kabul edilmiştir. Analiz sonuçlarına göre uygulama ve kontrol grubunun uygulama öncesi ve sonrası ön test ve son test okuma anlama düzeyi toplam puanları arasında anlamlı bir fark yokken, katılımcıların okuma anlama düzeyleri ile ilgili olarak ön test ve son test ortalama okuma anlama düzeyi puanları arasında anlamlı bir fark vardır.