Türkiye Modernleşme Projesinin 1930-1940 Dönemi Mimarlığa Etkileri


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2018

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Elif Sahtiyancı

Danışman: NAZAN KIRCI

Özet:

Endüstri Devrimi sonrasında ortaya çıkan Modern Mimarlığın izleri özellikle Uluslararası Mimarlık aracılığı ile tüm dünyada okunacak kadar yaygınlaşmış olmakla birlikte, Modern Mimarlık farklı coğrafyalarda farklı şekillerde yaşanmıştır. Bu çalışmada; kavram, uygulama ve biçimsel bağlamda, Modernizmin yarattığı Modern Mimarlık ile Türkiye Modernizmine bağlı ve uluslararası esinlenmelere açılmış Türkiye Modern Mimarlığı incelenmiştir. Batı Modern Mimarlığı ve Türkiye Modern Mimarlığının, benzerliklerini ve farklılıklarını ortaya koymak amaçlanmıştır. Bunun için; 1930-1940 yılları arasında tasarlanmış/inşa edilmiş farklı fonksiyonlara sahip Erken Cumhuriyet Dönemi mimarlık ürünleri, belli tasarım kriterlerini içeren başlıklar altında Batı'daki benzerleriyle karşılaştırılmıştır. Bu kapsamda çalışmada öncelikli olarak karşılaştırmaları yapabilmek üzere benzerlik, kopya, taklit kavramları ve mimarlıktaki yansımaları incelenmiştir. Sonraki bölüm; modern, modernlik, modernite, modernizm kavramlarını incelemeye ayrılmış, Batı Modernizmini hazırlayan etmenler ve süreçleri üzerinde durulmuştur, devamında ise Batı'da Endüstri Devrimi sonrasında görülen ve Türkiye'de Erken Cumhuriyet Dönemi Mimarlığı üzerinde de biçimsel etkileri olan mimarlık akımları incelenmiştir. Tezin bir sonraki bölümü, Modernizm düşüncesinin Türkiye'ye giriş sürecini kapsamaktadır. Türkiye'de Modern Mimarlığın etkileri altıncı bölümde incelenmiş olup; öncelikle Türkiye'de Modern Mimarlığı hazırlayan süreç sonrasında ise 1930-40 yılları arasında yaşanan ve Batı Modernizminin Uluslararası Stil evresi ile eş zamanlı olan dönem irdelenmiştir. Devamındaki bölüm ise seçilen örnekler üzerinden yapılan karşılaştırmalar ve karşılaştırma sonuçlarının değerlendirilmesine ayrılmıştır. Eş zamanlı ve eş koşullu olmayan Modernite ve Modern Mimarlık uygulamalarının incelenmesi sonucunda, tüm benzerliklere rağmen farklılıkların da bulunduğu görülmüştür. Uluslararası Modernizmin yaygınlaşması ile her yere nakledilebileceği iddia edilen, ama hiç bir yere ait olmayan Modern Mimarlığın, Türkiye yorumunun kendine özgü, bireysel, bölgeci bir uygulama ve arayış olduğu anlaşılmıştır.