Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2018
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: HATİCE TURAN DALLI
Danışman: Ferudun Sezgin
Özet:Bu araştırmanın amacı, Anadolu Liselerinde görev yapan öğretmenlerin denetim odağı, özgüven, algılanan örgütsel destek ile örgütsel sessizlik algıları arasındaki ilişkiyi incelemektir. Araştırma, ilişkisel tarama modelinde bir çalışma olup, belirtilen değişkenler arasındaki açıklayıcı ve yordayıcı korelasyonları belirlemeye yöneliktir. Araştırmanın evrenini Ankara ili genelinde bulunan 119 Anadolu Lisesinde görevli 6030 öğretmen oluşturmuştur. Araştırmanın örneklemini Ankara’daki resmi Anadolu Liselerinden basit seçkisiz örnekleme yöntemiyle seçilen 436 öğretmen oluşturmaktadır. Verilerin toplanması amacıyla Denetim Odağı Ölçeği, Özgüven Ölçeği, Algılanan Örgütsel Destek Ölçeği ve Örgütsel Sessizlik Ölçeği kullanılmıştır. Çalışmada öğretmenlerin denetim odağı, özgüven ve algılanan örgütsel destek düzeyleri ile örgütsel sessizlik davranışları arasındaki ilişkinin belirlenmesi amacıyla yapısal eşitlik modeli kullanılmıştır. Öğretmenlerin özgüven, denetim odağı, algılanan örgütsel destek ve örgütsel sessizlik düzeylerinin cinsiyetlerine, medeni durumlarına ve eğitim durumlarına göre anlamlı bir farklılık gösterip göstermediğinin belirlenmesi amacıyla ilişkisiz örneklemler için t-testi kullanılmıştır. Ayrıca, yaş ve kıdemlerine göre anlamlı farklılık gösterip göstermediği ise tek yönlü varyans analizi ile test edilmiştir. Değişkenler arasındaki ilişkilerin belirlenmesi amacıyla Pearson Momentler Çarpımı Korelasyon Katsayısı hesaplanmıştır. Öğretmenlerin denetim odağı, özgüven ve algılanan örgütsel destek düzeylerinin örgütsel sessizlik davranışlarının anlamlı yordayıcıları olup olmadığı, değişkenlerin doğrudan ve dolaylı etkileri Path analizi ile incelenmiştir. Araştırmanın sonucunda öğretmenlerin içsel denetim odağını benimsediği, özgüven algılarının yüksek olduğu, örgütsel desteği hissettiği ve korumacı bir sessizlik algısına sahip oldukları belirlenmiştir. Öğretmenlerin denetim odağı ile korumacı sessizlik algısının cinsiyete göre anlamlı bir farklılık gösterdiği, kadın öğretmenlerin erkek öğretmenlere göre daha fazla dışsal denetim odağı ve korumacı sessizlik algısına sahip oldukları sonucuna ulaşılmıştır. Evli öğretmenlerin bekar öğretmenlere göre daha fazla kabullenici sessizlik algısına sahip oldukları bulunmuştur. Öğretmenlerin örgütsel destek vii algısının eğitim durumuna göre anlamlı bir farklılık gösterdiği lisansüstü eğitim alan öğretmenlerin lisans mezunu öğretmenlere göre daha fazla örgütsel destek algıladıkları araştırma bulgularından ortaya çıkan diğer bir sonuçtur. Analiz sonuçları denetim odağı ile iç özgüven, dış özgüven ve algılanan örgütsel destek arasında negatif yönde ve anlamlı ilişkiler bulunduğunu göstermektedir. Bununla birlikte, denetim odağı ile kabullenici sessizlik ve savunmacı sessizlik arasında pozitif ilişki bulunduğu denetim odağı ile korumacı sessizlik arasında ilişki bulunmadığı sonucuna ulaşılmıştır. İç ve dış özgüven ve algılanan örgütsel destek değişkenleri de benzer şekilde kabullenici ve savunmacı sessizlik değişkenleri ile negatif ilişkili olarak bulunmuştur. Araştırmanın ilginç bir bulgusu korumacı sessizlik değişkeninin araştırma kapsamındaki hiçbir değişkenle ilişkisinin bulunmamış olmasıdır. Yaş ve mesleki kıdem değişkenlerinde ise sadece yaşın denetim odağı ile negatif ilişkili olduğu görülmüştür. Buna göre öğretmenlerin yaşları arttıkça denetim odağı puanı düşmekte ve bireyler yaş arttıkça daha iç denetimli olmaktadır. Mesleki kıdem değişkeni ise araştırmada denetim odağı, özgüven, algılanan destek ve sessizlik değişkenleri ile ilişkili bulunmamıştır. Araştırma sonuçları öğretmenlerin örgütsel sessizlik algılarında ve özgüven düzeylerinde en yüksek etkiye sahip değişkenin algılanan örgütsel destek olduğunu göstermektedir. Denetim odağı değişkeni özgüveni negatif yönde yordarken, örgütsel destek değişkenin özgüven üzerinde pozitif yordayıcı olduğu görülmektedir. Bununla birlikte, örgütsel destek ve özgüven değişkenleri ile örgütsel sessizlik arasında negatif bir ilişki bulunurken, denetim odağı, örgütsel sessizliği pozitif yönde yordamaktadır. Denetim odağı ve örgütsel destek değişkenlerinin örgütsel sessizlik üzerinde doğrudan ve dolaylı yordama etkileri bulunmaktadır. Denetim odağının örgütsel sessizlik üzerinde doğrudan ve özgüven üzerinden dolaylı yordama etkisi olduğu görülmüştür. Benzer şekilde, algılanan örgütsel desteğin örgütsel sessizlik üzerindeki doğrudan ve özgüven üzerinden dolaylı etkileri anlamlı bulunmuştur. Öğretmenlerin içten denetimli olmasının öğrencinin akademik başarısında ve olumlu davranış kazanımında önemli bir değişken olması dikkate alınarak, dış denetimli öğretmenlere yönelik hazırlanacak eğitim programları ile öğretmenlerin denetim odakları dıştan içe doğru yönlendirilebilir. Okul yöneticilerine algılanan örgütsel destek ile sessizlik davranışı arasındaki ilişkinin önemi, çağdaş yönetim yaklaşımları, iletişim becerileri ve örgütsel desteğin arttırılması konularında eğitim verilebilir