Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2022
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Kadir SAİN
Danışman: Şakir Berber
Özet:
Bu araştırmanın amacı OECD ülkelerinde beşeri sermaye gücü olarak yükseköğretimin küresel rekabet ile ilişkisini analiz etmektir. Bu doğrultuda, öncelikle araştırmanın kavramsal çerçevesini oluşturan beşeri sermaye, yükseköğretim, küresel rekabet kavramlarına açıklık getirilmiş; ardından beşeri sermaye gücü olarak yükseköğretimin küresel rekabeti etkileme yolları üzerinde durulmuştur. Daha sonra OECD ülkelerinin yükseköğretim ve küresel rekabete ilişkin durumları ilgili değişkenler ve veriler ile gözler önüne serilmiştir. Araştırmanın uygulama kısmında ise OECD, WB, WEF ve UNESCO’nun veri tabanlarından elde edilen veriler ile 2004-2018 dönemini kapsayan ve sağlıklı verilere ulaşılabilen 18 OECD ülkesi (Avusturya, Belçika, Çek Cumhuriyeti, Danimarka, Estonya, Finlandiya, Macaristan, İrlanda, İtalya, Letonya, Norveç, Portekiz, Slovak Cumhuriyeti, Slovenya, İspanya, İsveç, Türkiye ve Birleşik Krallık) için panel veri seti kurulmuştur. Araştırmada beşeri sermaye gücü olarak yükseköğretimi temsil eden 14 vekil değişken, küresel rekabeti temsil eden 1 vekil değişken kullanılmıştır. Beşeri sermaye gücü olarak yükseköğretimi temsil eden değişkenler şunlardır: (1) 20-24 yaş grubunda eğitimde, öğretimde veya istihdamda olmayan nüfusun oranı, (2) 25-64 yaş grubunda yükseköğrenim görmüş nüfusun istihdam oranı, (3) 25-64 yaş grubunda yükseköğrenim mezunu nüfusun işsizlik oranı, (4) 25-64 yaş grubunda yükseköğrenim görmüş nüfusun oranı, (5) bilimsel ve teknik dergi makaleleri sayısı, (6) eğitim programlarından mezun olan yükseköğretim mezunlarının oranı, (7) fen, teknoloji, mühendislik ve matematik programlarından mezun olan yükseköğretim mezunlarının oranı, (8) sosyal bilimler, gazetecilik ve bilişim programlarından mezun olan yükseköğretim mezunlarının oranı, (9) bilgi ve iletişim teknolojileri programlarından mezun olan yükseköğretim mezunlarının oranı, (10) işletme, yönetim ve hukuk programlarından mezun olan yükseköğretim mezunlarının oranı, (11) sağlık ve refah programlarından mezun olan yükseköğretim mezunlarının oranı, (12) eğitim harcamaları (GSYİH’nin %’si olarak), (13) ar-ge harcamaları (GSYİH’nin %’si olarak) ve (14) ar-ge personeli sayısı (milyon kişi başına). Küresel rekabeti temsil eden vekil değişken ise Küresel Rekabet Endeksi’dir. Araştırmada beşeri sermaye gücü olarak yükseköğretimi temsil eden her bir değişkenin Küresel Rekabet Endeksi ile ilişkisini ortaya koymak/analiz etmek için sırasıyla Yatay Kesit Bağımlılığı, Panel Birim Kök, Eğim Heterojenliği ve Westerlund Panel Eşbütünleşme testleri kullanılmıştır. Uygulamanın son aşamasında ise, panel eşbütünleşme analizleri sonucunda söz konusu değişkenler arasında uzun dönemli bir ilişki tespit edildiği için, kısa ve uzun dönemli ilişkiler Ortalama Grup Tahmincisi yöntemiyle tahmin edilmeye çalışılmıştır. Sonuç olarak beşeri sermaye gücü olarak yükseköğretimi temsil eden her bir değişkenin Küresel Rekabet Endeksi ile eşbütünleşik oldukları tespit edilmiştir. Bu, değişkenlerin uzun dönemde birlikte hareket ettiği ve aralarında uzun dönemli bir ilişkinin olduğu anlamına gelmektedir.
Anahtar Kelimeler: Beşeri Sermaye, Yükseköğretim, Küresel Rekabet, Panel Veri Analizi