Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, TEMEL EĞİTİM ANA BİLİM DALI, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2019
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: YUSUF KIZILTAŞ
Danışman: Mustafa Yıldız
Özet:
Bu araştırmanın amacı; ana dili farklı ilkokul dördüncü sınıf öğrencilerinin akıcı okuma ve
okuduğunu anlama becerilerini incelemektir. Ana dili farklı ilkokul öğrencilerinin akıcı
okuma ve okuduğunu anlama becerileri cinsiyet, sosyoekonomik düzey ve okul öncesi
eğitim alma gibi değişkenler karşılaştırılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu Van ili
merkez Tuşba ilçesinde öğrenim gören ilkokul dördüncü sınıf öğrencileri oluşturmaktadır.
Araştırmanın çalışma grubu, 2017–2018 öğretim yılı bahar döneminde Van ili Tuşba
ilçesindeki ilkokullarda okuyan öğrencilerden amaçlı örneklem yöntemlerinden ölçüt
örneklem yolu ile seçilmiştir. Çalışma grubu 201 kız ve 227 erkek olmak üzere toplam 428
öğrenciden oluşmaktadır. Araştırmada akıcı okuma ile ilgili verileri toplamak için ‘Hikâye
Edici Metin’; prozodik okuma becerilerini ölçmek için ‘Çok Boyutlu Akıcılık Ölçeği’;
okuduğunu anlama düzeylerini belirlemek için de ‘Okuduğunu Anlama Metni’
kullanılmıştır. Araştırma kapsamında ana dili farklı ilkokul dördüncü sınıf öğrencilerinin
akıcı okuma becerilerine ait veriler ( doğru okuma, okuma hızı) ses kayıt cihazı ile kayıt
altına alınırken bir yandan da prozodik okuma düzeyleri ile ilgili bilgiler her öğrenci için
ayrı hazırlanan metin formlarına puanlanmıştır. Ana dili farklı ilkokul dördüncü sınıf
öğrencilerinin akıcı okuma becerileri ile yine söz konusu öğrenci gruplarının okuduğunu
anlama becerileri arasındaki farkın anlamlı olup olmadığını belirlemede parametrik
istatistiklerden t- testi, tek-yönlü varyans analizi (ANOVA) ve parametrik olmayan
istatistiklerden Mann Whitney U testi, Kruskal Wallis H testi kullanılmıştır. Bu arada
varyansların homojen olduğu durumlarda uygun post-hoc tekniklerinden Bonferroni çoklu
karşılaştırma tekniği uygulanmıştır. Varyansların homojen olmadığı değişkenler arasında
çoklu karşılaştırma yapabilmek amacıyla uygun post-hoc tekniklerinden Games-Howell
çoklu karşılaştırma tekniği uygulanmıştır. Ayrıca güvenirlik katsayılarının belirlenmesinde
de Cronbach’s Alfa testi kullanılmıştır. Araştırmada ana dili farklı ilkokul dördüncü sınıf
öğrencilerinin ana dillerinin ne olduğunu belirleme noktasında çok değişkenli istatistiksel
yöntemlerden ikili kümeleme analizi kullanılmıştır. Bu kapsamda da kümeleme
v
analizlerinden ikili kümeleme analizi ile; ailede en çok konuşulan dil (Kürtçe-Türkçe),
anne Kürtçe bilme durumu (evet-hayır), kendisinin Kürtçe bilme durumu (evet-hayır) ve
annelerinden ilk öğrendikleri dil (Kürtçe-Türkçe) değişkenleri ile öğrencilerin ana dil
bağlamında oluşan küme üyelikleri tespit edilmiştir. Elde edilen bulgulara göre genel
olarak öğrenciler ana dili Türkçe ve ana dili Kürtçe olan öğrenciler şeklinde iki kümeye
ayrılmıştır. Benzer şekilde araştırmada ana dili farklı ilkokul dördüncü sınıf öğrencilerinin
sosyoekonomik düzeylerinin (SED) ne olduğunu belirleme noktasında da ikili kümeleme
analizi kullanılmıştır. Ailenin aylık geliri (1000 TL-3000 TL ve 3000 TL - üstü), anne
eğitim düzeyi (okuma yazma bilmeyen-ilköğretim, lise, lisans-lisansüstü), baba eğitim
düzeyi (okuma yazma bilmeyen-ilköğretim, lise, lisans-lisansüstü), anne mesleği (serbestev
hanımı, memur), baba mesleği (serbest, esnaf, memur) değişkenleri ile öğrencilerin
SED (Sosyoekonomik Düzey) bağlamında oluşan küme üyelikleri tespit edilmiştir. Elde
edilen bulgulara göre genel olarak öğrenciler, alt-orta-üst sosyoekonomik düzey şeklinde
üç kümeye ayrılmıştır. Araştırma sonucunda ana dili Türkçe olan ilkokul dördüncü sınıf
öğrencilerinin akıcı okuma becerilerinin (okuma hızı, prozodi, doğru okuma, okuma
hataları) genel olarak ana dili Kürtçe olan öğrencilerin akıcı okuma becerilerinden yüksek
olduğu görülmüştür. Benzer şekilde ana dili Türkçe olan öğrencilerin okuduğunu anlama
düzeylerinin ana dili Kürtçe olan iki dilli öğrencilerin okuduğunu anlama düzeylerinden
yüksek çıktığı görülmüştür. Araştırma sonucunda okul öncesi eğitim almış ana dili Kürtçe
olan öğrencilerin akıcı okuma ve okuduğunu anlama becerilerinin (okuma hızı, prozodi,
doğru okuma, okuma hataları) okul öncesi eğitimi almamış ana dili Kürtçe olan öğrencilere
göre daha yüksek çıktığı görülmektedir. Okul öncesi eğitimin ana dili Kürtçe ve Türkçe
olan öğrencilerin okuma becerilerini olumlu etkilediği görülmüştür. Ancak bu etkinin ana
dili Kürtçe olan öğrencilerin Ana dili Türkçe olan akranları arasındaki farkı kapatmaya
yetmediği belirlenmiştir. Benzer şekilde sosyoekonomik düzeyi yüksek olan ana dili
Kürtçe olan öğrencilerin yine akıcı okuma ve okuduğunu anlama becerilerinin ana dili
Kürtçe olan öğrencilere göre oldukça yüksek çıktığı anlaşılmaktadır. Sosyoekonomik
düzeyin her iki grubunda okuma becerilerini etkileyen bir değişken olduğu görülmüştür.
SED yükseldikçe okuma becerileri her iki grupta da artmaktadır.
Anahtar Kelimeler : Ana dili, akıcı okuma, okuduğunu anlama