Ana dili farklı ilkokul öğrencilerinin akıcı okuma ve okuduğunu anlama becerilerinin incelenmesi


Tezin Türü: Doktora

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, TEMEL EĞİTİM ANA BİLİM DALI, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2019

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: YUSUF KIZILTAŞ

Danışman: Mustafa Yıldız

Özet:

Bu araştırmanın amacı; ana dili farklı ilkokul dördüncü sınıf öğrencilerinin akıcı okuma ve

okuduğunu anlama becerilerini incelemektir. Ana dili farklı ilkokul öğrencilerinin akıcı

okuma ve okuduğunu anlama becerileri cinsiyet, sosyoekonomik düzey ve okul öncesi

eğitim alma gibi değişkenler karşılaştırılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu Van ili

merkez Tuşba ilçesinde öğrenim gören ilkokul dördüncü sınıf öğrencileri oluşturmaktadır.

Araştırmanın çalışma grubu, 2017–2018 öğretim yılı bahar döneminde Van ili Tuşba

ilçesindeki ilkokullarda okuyan öğrencilerden amaçlı örneklem yöntemlerinden ölçüt

örneklem yolu ile seçilmiştir. Çalışma grubu 201 kız ve 227 erkek olmak üzere toplam 428

öğrenciden oluşmaktadır. Araştırmada akıcı okuma ile ilgili verileri toplamak için ‘Hikâye

Edici Metin’; prozodik okuma becerilerini ölçmek için ‘Çok Boyutlu Akıcılık Ölçeği’;

okuduğunu anlama düzeylerini belirlemek için de ‘Okuduğunu Anlama Metni’

kullanılmıştır. Araştırma kapsamında ana dili farklı ilkokul dördüncü sınıf öğrencilerinin

akıcı okuma becerilerine ait veriler ( doğru okuma, okuma hızı) ses kayıt cihazı ile kayıt

altına alınırken bir yandan da prozodik okuma düzeyleri ile ilgili bilgiler her öğrenci için

ayrı hazırlanan metin formlarına puanlanmıştır. Ana dili farklı ilkokul dördüncü sınıf

öğrencilerinin akıcı okuma becerileri ile yine söz konusu öğrenci gruplarının okuduğunu

anlama becerileri arasındaki farkın anlamlı olup olmadığını belirlemede parametrik

istatistiklerden t- testi, tek-yönlü varyans analizi (ANOVA) ve parametrik olmayan

istatistiklerden Mann Whitney U testi, Kruskal Wallis H testi kullanılmıştır. Bu arada

varyansların homojen olduğu durumlarda uygun post-hoc tekniklerinden Bonferroni çoklu

karşılaştırma tekniği uygulanmıştır. Varyansların homojen olmadığı değişkenler arasında

çoklu karşılaştırma yapabilmek amacıyla uygun post-hoc tekniklerinden Games-Howell

çoklu karşılaştırma tekniği uygulanmıştır. Ayrıca güvenirlik katsayılarının belirlenmesinde

de Cronbach’s Alfa testi kullanılmıştır. Araştırmada ana dili farklı ilkokul dördüncü sınıf

öğrencilerinin ana dillerinin ne olduğunu belirleme noktasında çok değişkenli istatistiksel

yöntemlerden ikili kümeleme analizi kullanılmıştır. Bu kapsamda da kümeleme

v

analizlerinden ikili kümeleme analizi ile; ailede en çok konuşulan dil (Kürtçe-Türkçe),

anne Kürtçe bilme durumu (evet-hayır), kendisinin Kürtçe bilme durumu (evet-hayır) ve

annelerinden ilk öğrendikleri dil (Kürtçe-Türkçe) değişkenleri ile öğrencilerin ana dil

bağlamında oluşan küme üyelikleri tespit edilmiştir. Elde edilen bulgulara göre genel

olarak öğrenciler ana dili Türkçe ve ana dili Kürtçe olan öğrenciler şeklinde iki kümeye

ayrılmıştır. Benzer şekilde araştırmada ana dili farklı ilkokul dördüncü sınıf öğrencilerinin

sosyoekonomik düzeylerinin (SED) ne olduğunu belirleme noktasında da ikili kümeleme

analizi kullanılmıştır. Ailenin aylık geliri (1000 TL-3000 TL ve 3000 TL - üstü), anne

eğitim düzeyi (okuma yazma bilmeyen-ilköğretim, lise, lisans-lisansüstü), baba eğitim

düzeyi (okuma yazma bilmeyen-ilköğretim, lise, lisans-lisansüstü), anne mesleği (serbestev

hanımı, memur), baba mesleği (serbest, esnaf, memur) değişkenleri ile öğrencilerin

SED (Sosyoekonomik Düzey) bağlamında oluşan küme üyelikleri tespit edilmiştir. Elde

edilen bulgulara göre genel olarak öğrenciler, alt-orta-üst sosyoekonomik düzey şeklinde

üç kümeye ayrılmıştır. Araştırma sonucunda ana dili Türkçe olan ilkokul dördüncü sınıf

öğrencilerinin akıcı okuma becerilerinin (okuma hızı, prozodi, doğru okuma, okuma

hataları) genel olarak ana dili Kürtçe olan öğrencilerin akıcı okuma becerilerinden yüksek

olduğu görülmüştür. Benzer şekilde ana dili Türkçe olan öğrencilerin okuduğunu anlama

düzeylerinin ana dili Kürtçe olan iki dilli öğrencilerin okuduğunu anlama düzeylerinden

yüksek çıktığı görülmüştür. Araştırma sonucunda okul öncesi eğitim almış ana dili Kürtçe

olan öğrencilerin akıcı okuma ve okuduğunu anlama becerilerinin (okuma hızı, prozodi,

doğru okuma, okuma hataları) okul öncesi eğitimi almamış ana dili Kürtçe olan öğrencilere

göre daha yüksek çıktığı görülmektedir. Okul öncesi eğitimin ana dili Kürtçe ve Türkçe

olan öğrencilerin okuma becerilerini olumlu etkilediği görülmüştür. Ancak bu etkinin ana

dili Kürtçe olan öğrencilerin Ana dili Türkçe olan akranları arasındaki farkı kapatmaya

yetmediği belirlenmiştir. Benzer şekilde sosyoekonomik düzeyi yüksek olan ana dili

Kürtçe olan öğrencilerin yine akıcı okuma ve okuduğunu anlama becerilerinin ana dili

Kürtçe olan öğrencilere göre oldukça yüksek çıktığı anlaşılmaktadır. Sosyoekonomik

düzeyin her iki grubunda okuma becerilerini etkileyen bir değişken olduğu görülmüştür.

SED yükseldikçe okuma becerileri her iki grupta da artmaktadır.

Anahtar Kelimeler : Ana dili, akıcı okuma, okuduğunu anlama