Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2022
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Duygu DOĞAN
Danışman: Özden Demirkan
Özet:
Bu araştırmanın amacı, üniversite öğrencilerinin ve akademisyenlerin dijital okuryazarlık düzeylerini belirlemek ve belirli değişkenlere göre karşılaştırmalı incelemektir. Araştırmanın çalışma evreninde, 2019-2020 eğitim-öğretim yılında Gazi Üniversitesi’nde çeşitli fakülte ve bölümlerde eğitim alan öğrenciler ile aynı dönemde çalışan akademisyenlerden oluşmaktadır. Çalışmanın örneklemi, uygun örnekleme yöntemi ile belirlenmiş olup araştırmanın kapalı uçlu anket formu 405 üniversite öğrencisi ile 97 akademisyen tarafından doldurulmuştur. Çalışmanın açık uçlu sorularından oluşan anket formunu ise gönüllü örnekleme yöntemi ile 49 üniversite öğrencisi ile 12 akademisyen gönüllü olarak doldurmuştur. Araştırmanın verilerini toplamak için Acar (2015) tarafından geliştirilen “Dijital Okuryazarlık Değerlendirme Ölçeği” kullanılmıştır. Dijital Okuryazarlık Değerlendirme Ölçeği, 41 maddeden ve Temel Araç ve Ortam Bilgisi, Farkındalık, Güvenli Katılım, Bağlamsal Kullanım ve Dijital Kimlik Yönetimi olmak üzere beş boyuttan oluşmaktadır. Araştırmaya ait nicel verilerin analizinde, parametrik olmayan test yöntemleri olan Mann Whitney U-Testi ve Kruskal Wallis H-Testi kullanılmıştır. Ayrıca araştırma ölçek ve ölçek alt boyutları arasındaki istatistiksel anlamlı doğrudan ilişkilerin tespiti amacıyla gerçekleştirilen Spearman korelasyon testi uygulanmıştır. Açık uçlu soruların cevaplarından oluşan verilerin analizinde içerik analizi yöntemi kullanılmış, araştırma soruları ile ilişkilerine göre yorumlanmıştır. Araştırmanın sonucuna göre, üniversite öğrencilerinin dijital okuryazarlık düzeyi (167,06±24,02) çok yeterli düzeyine, akademisyenlerin ise (182,12±18,53) tam yeterli düzeyine denk gelmektedir. Üniversite öğrencileri ölçeğin tüm boyutlarında çok yeterli düzeyinde iken akademisyenler farkındalık ve bağlamsal kullanım için tam yeterli, dijital kimlik yönetimi, temel araç ve ortam bilgisi ve güvenli katılım için çok yeterli düzeyindedir. Ayrıca öğrenciler ile akademisyenlerin dijital okuryazarlık düzeylerine ilişkin istatistiksel olarak anlamlı bir ortalama farklılığı tespit edilmiş olup, bu farklılığın akademisyenler lehine olduğu görülmüştür. Öğrencilerin dijital okuryazarlık düzeylerinin sınıf düzeyi değişkenlerine göre anlamlı bir farklılık göstermediği sonucuna ulaşılmıştır. Ancak üniversite öğrencilerinin dijital okuryazarlık düzeyi cinsiyet değişkenine göre incelendiğinde erkekler lehine istatistiksel ortalama farklılığı tespit edilmiştir. Fakülte değişkenine göre öğrencilerin dijital okuryazarlık düzeyleri incelendiğinde, teknoloji fakültesi öğrencileri daha yüksek puana sahip olduğu dikkat çekmektedir. Ayrıca öğrencilerin internet kullanım sıklığı ile yalnızca temel araç ve ortam bilgisi arasında da doğru orantılı ve zayıf şiddette bir ilişki tespit edilmiştir. Akademisyenlerin cinsiyet değişkenine göre dijital okuryazarlık düzeyleri incelendiğinde, öğrencilere benzer şekilde erkekler lehine istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık olduğu görülmektedir. Mesleki kıdem, yaş, fakülte değişkenlerine göre, akademisyenlerin dijital okuryazarlık düzeylerinin anlamlı bir farklılık göstermediği sonucuna varılmıştır. Ayrıca internet kullanım sıklığı ile akademisyenlerin dijital okuryazarlık düzeyleri arasında öğrencilere benzer şekilde doğru orantılı ve zayıf şiddette istatistiksel ilişki bulunmuştur. Bu araştırmanın sonucunda hem akademisyenlerin hem de öğrencilerin dijital okuryazarlık becerileri çok yeterli düzeyde ölçülmüştür. Ancak bu yeterlilikleri kendi görüşleri ile değil de deneysel olarak ölçen çalışmalar yapılabilir. Üniversite öğrencilerine ve akademisyenlere öncelikli olarak kadınlar için dijital okuryazarlık becerilerini geliştirmek üzere eğitimlerin planlanması önerilmiştir. COVİD-19 pandemisi sonrası yükseköğretimin paydaşlarından akademisyenler ve öğrencilere yönelik dijital okuryazarlık becerilerini belirleyen ölçekler geliştirilebilir, çalışmalar yapılabilir.
Anahtar Kelimeler : Okuryazarlık, Dijital Okuryazarlık, Dijital Teknoloji