Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2022
Tezin Dili: İngilizce
Öğrenci: Yusuf Bera BİLİCİ
Danışman: Pınar Dinç Kalaycı
Özet:
Tez, mimarlık uygulamalarının iyileştirilmesi için mimarlık eleştirisinin onemli olduğu ve söz konusu eleştirinin “etik olma” / “etik barındrma” bağlamında sorgulanması gerekliliği fikrine dayanmaktadır. Sorgulama, güncel sorunlar karşısında, yabancılaşmaya başlayan bir mimarlık pratiği ve giderek azalan etik kaygılar nedeniyle mimarlık eleştirisinin de bu konuya özel bir önem ve değerle eğilmesini zorunlu kılmaktadır. Araştırma, mimarlık eleştirisinin sorunlarını ve eleştiri metinlerinin yine etik bağlamında nasıl değerlendirilebileceğini belirlemek için bir yöntem sunar. Yöntem, altı değerlendirme aracından oluşur: 'Neden ve sonuç', 'Yeniden inşa etme', 'Önyargı(lılık)', 'Ahlak değeri', 'Etki değeri' ve 'Araçsallık'. Araçların detaylı değerlendirilebilmesi için bu altı aracın her birinin alt maddelerini içeren bir değerlendirme tablosu oluşturulmuştur. Maddeler, eleştiri eserlerinin etik açıdan performanslarını yorumlayabilme olanağı tanımaktadır. Mimarlık Dergisi'nde 2017-2022 (son 5 yıl) yılları arasında yayınlanmış olan 32 eleştiri metnine odaklanılır. Değerlendirme işlemi için tez, “SELF” olarak adlandırdığı bir araştırmacı/yorumlayıcı karakterin varlığını ve bukarakterin değerlendirme araçlarını kendi bakış açısıyla yorumlaması ve araçları içselleştirerek bir kılavuz olarak kullanmasını önerir. Bu tezde “SELF” karakterinin makaleleri nasıl değerlendirdiğini göstermek için makaleler Wayne Attoe (1979)’nin sınıflamasına uygun olarak üç kategoride sınıflandırılmıştır. Bu sınıflandırma sonucunda her eleştiri türünden değerlendirme tablosundaki maddelerden en fazlasını içeren birer eleştiri yazısı 6 araç bağlamında detaylı olarak okunur, SELF’in okuma ortamı da bu yolla ifşa edilmiş olur. Diğer 29 makalenin okuması da aynı şekilde yapılır, ancak tezde bir sonuç tablo olarak ifade edilir. Sonuçlar, Mimarlık Dergisi’nin son 5 yılki eleştiri makalelerinin etik bağlamındaki genel tutumun, mimar- mimar olmayan arasındaki mesafeye çevre ve iklim bağlamındaki genel kaygılara, kullanım konforu konularına, yapım öncesi ve yapım sürecine, sonuç ürünle yüzleşen toplumun tepkilerine ve ürünün biçimlenmesine etki eden aktörlere görece daha az hassas olduğu yönündedir. Tezde sunulan araçlar ve yöntem, mimarlık pratiğinin eleştiri üzerinden geliştirilmesine yönelik birer önerme niteliğindedir.
Anahtar Kelimeler : Eleştiri, mimarlık eleştirisi, etik, Mimarlık Dergisi