Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2020
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: EMRE BAYSAN
Danışman: ŞABAN ÇETİN
Özet:Bu çalışmada öğretmenlerin bilişim teknolojilerinin etik kullanımına ilişkin eğitim ihtiyaçlarının belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu amaç çerçevesinde öğretmenlerin bilişim teknolojilerinin etik kullanımına ilişkin eğitim ihtiyaçları düzeyleri ve eğitim ihtiyaçlarının cinsiyet, öğretim kademesi, kıdem, branş ve eğitim düzeylerine göre farklılaşması durumu araştırılmıştır. Yaygınlaşan teknolojinin etik değerlerinin sağlanabilmesi, teknoloji kullanan bireylerin etik değerleri bilmesi ve öğrenmesi, öğretmenlik mesleğinin de toplumsal itibarının artırılması için yapılan bu çalışmanın konu alanına önemli katkılar sağlayacağı öngörülmektedir. Bu tez kapsamında farklar yaklaşımı ve normatif ihtiyaç türü kullanılmıştır. Farklar yaklaşımı, istenen performans ile gözlemlenen performans arasındaki farktan kaynaklanan ihtiyaçtır. Bu fark öğretmenlerin eğitim ihtiyaçlarını göstermektedir. Bu ihtiyaç analizinin yapılabilmesi için istenen performansın ne olduğunun bilinmesi yani normların var olması gerekir. Eğitimde bilişim teknolojilerinin etik kullanımı konusunda istenen performansın ve normların ne olduğunu belirlemek için öngörülen psikometrik özelliklere sahip bir ölçme aracı geliştirilmiştir. Literatür taraması ve sahada görevli öğretmenlerle yapılan görüşmeler sonucunda madde havuzu hazırlanmış, ardından hazırlanan maddeler uzman görüşleri doğrultusunda yeniden düzenlenmiştir. Hazırlanan taslak ölçek formu açımlayıcı faktör analizi için 350 öğretmene, elde edilen nihai ölçek formu doğrulayıcı faktör analizi için farklı 364 öğretmene uygulanmıştır. vii Faktör analizi sonucunda Cronbach Alfa iç tutarlılık katsayıları sırayla 0.81, 0.79, 0.74, 0.65 ve 0.58 olan beş alt boyut tespit edilmiştir. Elde edilen alt boyutlar toplam varyansın %54’ünü açıklamaktadır. Ölçeğin bütünü için Cronbach Alfa değeri 0,85’dir. Alt boyutlara her birinin yük değeri 0.45’in üzerinde olan sırasıyla 8, 4, 3, 3 ve 5’er madde düşmüş, ölçek toplamda 23 maddeden oluşmuştur. Yapılan doğrulayıcı faktör analizi sonuçlarına göre model uyum indeksleri iyi ve kabul edilebilir düzeydedir. Sonuç olarak geçerliğe ve güvenirliğe sahip bir ölçme aracı geliştirilmiştir. Araştırmada öğretmenlerin eğitimde teknoloji kullanımına etik yaklaşımlarını belirlemek amacıyla betimsel araştırmalardan tarama modeli tercih edilmiştir. Araştırmacı tarafından geliştirilen Eğitimde Bilişim Teknolojilerinin Etik Kullanımı Ölçeği ile nicel veriler toplanmış, elde edilen veriler istatistik yazılımları aracılığıyla analiz edilmiştir. Araştırma Afyonkarahisar il merkezinde devlet okullarında görev yapan 745 öğretmen ile gerçekleştirilmiştir. Örneklem grubu basit tesadüfi, tabakalama yöntemiyle belirlenmiştir. Okullar ilkokul, ortaokul, imam hatip ortaokulu ve lise olmak üzere tabakalanmıştır. Kura ile belirlenen okullardaki tüm öğretmenlere ulaşılması hedeflenmiştir. Araştırmanın sonuçlarına göre ölçekte yer alan 5 faktöre ait verilerin normal dağılmadığı anlaşılmış ve analizler non-parametrik testlere göre yapılmıştır. Katılımcıların yarıdan fazlası %55,5 oran ile kadın öğretmenlerden oluşmaktadır. Onbeş ayrı branşta görev yapan öğretmenlerden veriler toplanmıştır. En çok katılımcı sırasıyla Sınıf, Yabancı dil ve Türkçe öğretmenlerinden oluşmuştur. Katılımcı öğretmenlerin %88'e yakın çoğunluğu lisans mezunu iken, %12 lisansüstü eğitim almış durumdadır. Analiz sonuçlarına göre öğretmenlerin %22,8'i Habersiz Takip, %14,5'i İletişim, %9,4'ü Güven ve Materyal alt boyutlarında etik eğitime ihtiyaç duyduğu söylenebilir. Gizlilik ve Erişebilirlik ismi verilen alt boyutlarda eğitim ihtiyacı öğretmenlerin yaklaşık %1'lik bir kısmına gerekmektedir. Bilişim teknolojilerinin etik kullanımı konusunda öğretmenlerin cinsiyetlerine göre Erişebilirlik, öğretim kademelerine göre Habersiz Takip ve Erişebilirlik, mesleki kıdemlerine göre Gizlilik ve Güven ve Materyal, branşlarına göre Habersiz Takip alt boyutlarında anlamlı bir farklılık olduğu tespit edilirken, eğitim düzeylerine göre hiçbir alt boyutta anlamlı bir farklılık tespit edilmemiştir. Sonuçlar, öğretmenlerin beklenenden daha az etik eğitime ihtiyaç duyduğunu göstermektedir. Araştırmanın son kısmında elde edilen sonuçlar tartışılmış, yeni öneriler sunulmuştur