Kamu Yönetim Binalarında Esnek Tasarım Problemleri Üzerine Bir İnceleme


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2018

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Mehmet Akif Yıldız

Danışman: FİGEN BEYHAN

Özet:

Binaların neden olduğu kaynak tüketimi ve çevresel zararların artan boyutları sürdürülebilirlik kavramını dünyanın gündemi haline getirmiştir. Gelecek nesillerin yaşam haklarını gözeterek bugünün ihtiyaçları çerçevesinde sürdürülebilir yapılı çevreler tasarlamak ve inşa etmek tüm ülkelerin öncelikli hedefleri arasında yerini almıştır. Hayatın içerisinde kaçınılmaz olan değişimlerin öngörülmemesi nedeniyle süreç içerisinde ortaya çıkan işlevsel gereklere yeterince cevap veremediği için işlevsel ömürlerini fiziksel ömürlerinden önce tamamlayan ve atıl duruma düştüğü için yıkım sürecine giren binalar sürdürülebilir yapılı çevre hedefleri ile çelişen en önemli problemlerdendir. Değişime olanak tanımayan binaların fiziksel ömürlerini tamamlamadan yıkılmaları sürecinde tüketilen enerji, oluşan atık malzemeler, çevreye verilen zarar, yeni binanın inşası için tüketilecek olan malzeme ve enerji ile getireceği maliyet göz önüne alındığında sürdürülebilirliğin sağlanması için esneklik kavramının tasarım sürecindeki önemi daha fazla ortaya çıkmaktadır. Bu açıdan vaat edilen yaşam senaryolarının hayata aktarıldığı binaların fiziksel ömürleri süresince teknolojik, toplumsal ve/veya ekonomik gelişmeler neticesinde ortaya çıkan değişimlerin gerektirdiği mekânsal ihtiyaçlara olanak verebilecek esnek tasarım yaklaşımı ile tasarlanmaları zorunludur. Bu bağlamda tez kapsamında binalarda esnek tasarım problemleri araştırma konusu olarak belirlenmiş, kamu hizmetinin fiziksel sunumu olarak yapılı çevrelerde önemli yeri olan ve değişim olgusundan en üst düzeyde etkilenen kamu yönetim binaları problem alanı olarak ele alınmıştır. Esnek tasarım yaklaşımı üzerine yaptıkları çalışmalarla öne çıkan Stewart Brand, Francis Duffy, Bernard Leupen ve Paul Davies tarafından geliştirilen bina katmanlaşması yaklaşımı irdelenerek, strüktür, sirkülasyon, kabuk, servis ve mekan organizasyonu olmak üzere 5 katman üzerinden geliştirilen stratejiler ile kamu yönetim binalarının tasarım süreçlerinden itibaren esneklik kavramının nasıl ele alınabileceği ortaya konmuştur. Katmanların en az ve en çok değişim gerektirmesi ve değişim sürecinde yarattığı güçlüklerin dikkate alındığı stratejilerden yola çıkarak saptanan esneklik kriterleri, örnek kamu yönetim binası üzerinden irdelenmiş ve değişimin az ve zor olduğu katmanların ilave yük ve kapasite ile tasarlanması, değişim ihtiyacının sık olduğu katmanların hızlı, verimli ve ekonomik olarak uyarlanabilir, değişebilir ve dönüşebilir olması ve katmanlar arasındaki ilişkilerin en az seviyede tutulması ile değişimin gerçekleşeceği katmanlara serbestlik sağlanması gereklerinin önemi vurgulanmıştır. Sonuç olarak katmanlardaki esneklik kriterlerinin sürdürülebilir yapılı çevre tasarımlarına örnek teşkil etmesi ve kriterlerin uygulanma potansiyellerinin geliştirilmesi amacıyla akademik çalışmalara yön verebilmesi hedeflenmiştir