Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2002
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: ABDULLAH MÜCAHİT ASLAN
Danışman: Mehmet Güven
Özet:
Araştırmanın temel amacı, Okul-Temelli Konsültasyon Eğitim Programı’nın okul psikolojik danışmanlarının konsültasyon öz-yetkinlik düzeylerine etkisini incelemektir. Araştırmanın modeli ön-test/son-test/izleme testi ölçümlü ve kontrol gruplu deneysel model olarak tasarlanmıştır. Araştırmanın bağımsız değişkeni öntest ve sontest arasında deneysel işlem olarak uygulanan Okul-Temelli Konsültasyon Eğitim Programı iken, bağımlı değişkeni ise okul psikolojik danışmanlarının konsültasyon öz-yetkinlik düzeyleridir. Bu araştırmanın diğer amacı ise okul psikolojik danışmanlarının öz-yetkinlik düzeylerini geçerli ve güvenilir olarak ölçümleyebilecek bir ölçme aracı geliştirmektir. Ölçek geliştirme çalışması kapsamında Türkiye’nin farklı bölge ve illerinde görev yapmakta olan ve 5 farklı çalışma grubunu oluşturan toplam 1002 okul psikolojik danışmanından veri toplanmıştır. Ölçeğin geçerlik analizleri kapsamında faktör yapısını belirlemek için Açımlayıcı Faktör Analizi, ortaya çıkan yapının/ölçme modelinin farklı bir çalışma grubundan toplanan verilerle uyumunu incelemek için ise Doğrulayıcı Faktör Analizi kullanılmıştır. Bu analizlerin yanında geçerliğe ek kanıt sağlamak amacıyla madde geçerlik analizleri ve ölçüt geçerliği analizi gerçekleştirilmiştir. Ölçüt geçerliği kapsamında ise Okul Psikolojik Danışmanı ÖzYetkinlik Ölçeği kullanılmıştır. Ölçeğin güvenirlik analizleri kapsamında test-tekrar test yönteminin yanında iç tutarlılık analizi gerçekleştirilerek ölçeğin güvenirliği için kanıtlar aranmıştır. Tüm bu analizlerin sonucunda Süreç, Kültürel Farkındalık, İletişim, Etik olmak üzere dört alt boyuttan oluşan, 28 maddelik geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı olan Okul Psikolojik Danışmanı Konsültasyon Öz-Yetkinliği Ölçeği geliştirilmiştir. Araştırmanın temel amacı kapsamında ise deney (n=22) ve kontrol (n=22) gruplarına yansız bir şekilde atanan toplam 44 okul psikolojik danışmanı ile çalışılmıştır. Araştırmada deney grubuna toplamda sekiz hafta ve dokuz oturumdan oluşan Okul-Temelli Konsültasyon Eğitim Programı uygulanmıştır. Kontrol grubuna ise deneysel süreç ve izleme testi ölçümleri tamamlandıktan sonra beş hafta ve beş oturumdan oluşan kısaltılmış Okul-Temelli Konsültasyon Eğitim Programı uygulanmıştır. Araştırma sürecinde deney ve kontrol grubundan deneysel işlem öncesi öntest, deneysel işlem sonrası sontest ve deneysel işlemin bitiminden altı hafta sonra izleme testi ölçümleri alınmıştır. Araştırmada veriler Okul Psikolojik Danışmanı Konsültasyon Öz-Yetkinliği Ölçeği kullanılarak toplanmıştır. Araştırmada öntest, sontest ve izleme ölçümlerine göre gruplar arası ve gruplar içi farklılıklar SPSS 21 paket programı kullanılarak Friedman Mertebeler, Wilcoxon İşaretli Sıralar ve Mann Whitney U testleriyle analiz edilmiştir. Ayrıca deneysel işlemin son oturumunda, deney grubundaki okul psikolojik danışmanlarının Okul-Temelli Konsültasyon Eğitim Programı ve sürecine ilişkin görüş ve değerlendirmeleri alınmıştır. Araştırmadan elde edilen sonuçlara göre Okul Temelli Konsültasyon Eğitim Programı, deney grubundaki okul psikolojik danışmanlarının konsültasyon öz-yetkinlik toplam, süreç, kültürel farkındalık, iletişim ve etik boyutlarında anlamlı bir artış sağlamış ve bu artışlar kalıcı olmuştur. Araştırmanın diğer sonucuna göre deney grubundaki okul psikolojik danışmanları, OkulTemelli Konsültasyon Eğitim Programı ve sürecini konsültasyonla ilgili bilgi, beceri ve farkındalık kazandıran etkili, verimli ve gerekli bir eğitim olarak değerlendirmişlerdir. Araştırmadan elde edilen bulgular alanyazın kapsamında tartışılmış, araştırmanın sonuçlarına dayalı olarak uygulayıcılara, araştırmacılara ve politika yapıcılara çeşitli öneriler sunulmuştur.
Anahtar Kelimeler : Konsültasyon, Öz-yetkinlik, Sosyal Bilişsel Kuram, Konsültasyon özyetkinliği, Okul-temelli konsültasyon, Okul-temelli konsültasyon eğitimi, Okul psikolojik danışmanı