Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2019
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: UĞUR ÖZHAN
Danışman: SAMİ ŞAHİN
Özet:Bu araştırma keşfedici karma desende üç safhada yürütülmüştür. Araştırmanın birinci (nitel) safhasında 18 öğrenci ve 16 öğretmen ile yarı yapılandırılmış görüşmeler yapılmıştır. Toplanan nitel veriler içerik analizine tabi tutularak analiz edilmiştir. Araştırmanın ikinci safhasında nitel safhadan edinilen bulgulara dayanılarak lise öğrencilerinin sosyal ağlara yönelik algılarını belirlemeyi amaçlayan Sosyal Ağ Algı Ölçeği geliştirilmiştir. Araştırmanın üçüncü safhasında (nicel) Bilgi formu ve geliştirilen Sosyal Ağ Algı Ölçeği ile sosyal ağ kullanan 1296 katılımcıdan nicel veriler toplanmıştır. Toplanan veriler betimsel istatistiklerin beraberinde bağımsız gruplar t-testi, Anova ve Welch gibi testler de kullanılarak analiz edilmiştir. Araştırmanın nitel bölümünde Genel Fayda, Eğitsel Fayda, Bağımlılık, Dijital Takip, Akademik Başarıya Olumsuz Etki, Kullanıma Yönelik Sosyal Baskı, Paylaşımlar Yaparak Psikolojik Doyum Edinimi, Etkileşim Kaygısında Düşüş, Disiplin Sorunlarını Arttırma, Öğretmenlerle Arkadaşlığa Olumlu Tutum, Öğretmenlerle Arkadaşlığa Olumsuz Tutum ve Sosyal Etki temalarına ulaşılmıştır. Sosyal ağların öğrencilerin çevreleriyle iletişim kurmalarını ve güncel olaylardan haber almalarını kolaylaştırdığı bulgusuna erişilmiştir. Sosyal ağların öğrencilerce bireysel öğrenme ortamı olarak kullanıldığı, öğrencilerin sosyal ağları dersleri ile ilgili haber ve bilgi paylaşımı ve ödevlerinde birbirlerine yardım etmek amacıyla kullandıkları görülmüştür. Öğrencilerin sosyal ağlarda planladıklarından fazla zaman harcadıkları, bağımlılık sorunları yaşayabildikleri ve sosyal ağ hesaplarını kapatmak istediklerinde başarısız olabildikleri vii görülmüştür. Öğrencilerin sosyal ağ kullanımlarından dolayı geç uyudukları, yoğun sosyal ağ kullanmalarından dolayı aileleriyle daha az iletişim kurdukları ve aile içi çatışmalar yaşadıkları sonucuna ulaşılmıştır. Öğrencilerin zaman yönetimi becerilerini sosyal ağların olumsuz etkilediği, sosyal ağlardan dolayı ders çalışırken dikkatlerinin dağıldığı ve derslerine yönelik motivasyonlarının olumsuz etkilendiği sonucuna ulaşılmıştır. Öğrencilerin sosyal ağları başkalarının hayatlarını takip etmek için bir araç olarak kullanabildikleri, sosyal ağlarda paylaşımlar yaparak özgüven, saygınlık ve tanınırlık kazanma vb. çeşitli psikolojik doyumlar edinmeye çalıştıkları görülmüştür. Öğrencilerin günlük hayatta yapamayacakları davranışları sosyal ağlarda sergileyebildikleri bulgusuna ulaşılmıştır. Sosyal ağlar okuldaki disiplin sorunlarını artırabilmekte ve öğrenciler arası çatışmaların sosyal ağlara yansıması problemlerin çözümünü zorlaştırabilmektedir. Öğrencilerin sosyal ağlardaki özgürlükleri kısıtlanabileceğinden dolayı öğretmenleriyle sosyal ağlarda arkadaş takipçi olmak istemedikleri, öğretmenlerin sosyal ağlardaki eğitsel olmayan paylaşımlarından dolayı öğretmen imajının zedelenebileceği ve öğretmenlerin sosyal ağlarda her öğrencinin arkadaşlık takipçilik isteğini kabul etmemesinin, kabul edilmeyen öğrencilerin, öğretmenlerine karşı olumsuz tutum geliştirmesine neden olabileceği sonucuna ulaşılmıştır. Araştırmanın nicel safhasında en çok kullanılan sosyal ağların sırasıyla Whatsapp, Instagram, Facebook, Twitter, Snapchat, Tumblr, Swarm ve Periscope olduğu bulgusuna erişilmiştir. Öğrencilerin %43’ü öğretmenleriyle sosyal ağlarda arkadaş-takipçi iken %57’si öğretmenleriyle arkadaş-takipçi değildir. Katılımcıların %77’si okullarda akıllı cep telefonu kullanımının serbest olması yönünde görüş bildirmişken, %23’ü yasak olması yönünde görüş bildirmiştir. Katılımcıların %15,5’inin yaklaşık yarım saat, %19,9’unun yaklaşık 1 saat, %21’inin yaklaşık 2 saat, %16,3’ünün yaklaşık 3 saat, %10,5’inin yaklaşık 4 saat ve 16,7’sinin 4 saatten fazla gün içerisinde sosyal ağ kullandığı bulgusuna ulaşılmıştır. Sosyal Ağ Algı Ölçeği faktörlerinden Genel Fayda ve Eğitsel Fayda faktör puanlarının genel ortalamaları “katılıyorum” düzeyindedir. Bağımlılık, Dijital Takip, Akademik Başarıya Olumsuz Etki, Paylaşımlar Yaparak Psikolojik Doyum Edinimi, Etkileşim Kaygısında Düşüş, Disiplin Sorunlarında Artış ve Sosyal Etki faktörlerinin genel ortalamaları “kararsızım” düzeyindedir. Kullanımına Yönelik Sosyal Baskı, Öğretmenlerle Arkadaşlığa Olumlu Tutum ve Öğretmenlerle Arkadaşlığa Olumsuz Tutum faktörlerinin genel ortalamaları ise “katılmıyorum” düzeyindedir. Cinsiyet, Öğretmenlerle Sosyal Ağlarda Arkadaş Takipçi Olma Durumu, Akıllı Cep Telefonlarının Okullarda Serbestliğine Dair Görüşe ve Sosyal Ağlarda Bulunan Derslerle İlgili Grup ve Sayfalara Üyelik Takipçilik durumuna göre Sosyal Ağ Algı Ölçeği faktör puanlarının anlamlı olarak farklılaştığı sonucuna ulaşılmıştır. Kız öğrencilerin sosyal ağ bağımlılığının daha fazla olduğu, tanıdıklarının yaşantılarından haberdar olmak için sosyal ağları daha fazla kullandığı ve sosyal ağlardan dolayı akademik yaşantılarının olumsuz yönde daha fazla etkilendiği sonucuna ulaşılmıştır. Erkek öğrencilerin sosyal ağlarda günlük hayatta yapamayacakları davranışları daha fazla sergileyebileceği ve öğretmenleriyle sosyal ağlarda arkadaşlığa daha fazla olumsuz tutum içinde oldukları görülmüştür. Sınıf düzeyine göre Sosyal Ağ Algı Ölçeği faktör puanlarının değişim eğiliminde olmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Günlük sosyal ağ kullanım süresi arttıkça faktör puanlarının artış eğiliminde olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Öğrenciler ve öğretmenlere sosyal ağların sosyal ve psikolojik etkileri hususunda ve eğitsel olarak etkili ve verimli kullanımı hakkında eğitimler verilmesi önerisi getirilmiştir.