Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2018
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Elif Daşcı
Danışman: NECATİ CEMALOĞLU
Özet:Bu araştırmanın amacı, beşeri sermaye bileşenlerinden eğitimin ekonomik büyümeye etkisini incelemektir. Araştırma, nedensel karşılaştırma modelindedir. Araştırma modelinde, bağımlı değişken olan ekonomik büyüme üzerinde, bağımsız değişkenler olan emek, fiziki sermaye ve beşeri sermayenin (eğitim, sağlık ve inovasyon-teknoloji) etkileri, gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler açısından ele alınmaktadır. Araştırmanın evrenini, 35'i gelişmiş ve 154'ü gelişmekte olan toplam 189 ülke; örneklemini ise 16'sı gelişmiş ve 15'i gelişmekte olan toplam 31 ülke oluşturmaktadır. Araştırmada kullanılan veriler, WB, HDI, WHO ve UNESCO'nun web veri bankalarından temin edilmiştir ve 1999-2015 dönemi yıllık panel verileri kapsamaktadır. Verilerin analizinde EViews 9, Microsoft Excel ve STATA 13 istatistik paket programları kullanılmıştır. Her ülke ve yıl için beşeri sermaye indeks değerleri elde edilerek, bu değerlere PVAR analizi uygulanmıştır. Araştırmadan elde edilen sonuçlara göre, gelişmiş ülkeler, gelişmekte olan ülkelere kıyasla, daha fazla reel GSYİH, emek ve fiziki sermayeye; eğitimde daha yüksek okullaşma oranları (ilköğretim hariç), eğitime yapılan kamu harcaması ve ortalama eğitim süresine; sağlıkta daha yüksek alkol tüketimi, sağlık harcaması, hastane yatakları, doğumda beklenen yaşam süresi ve doktor sayısına; inovasyon-teknolojide daha yüksek ar-ge harcaması, BİT ürünleri ihracatı, patent başvurusu ve ar-ge araştırmacısına sahiptir. Nedensellik testi sonuçlarına göre, gelişmiş ve gelişmekte olan tüm ülkelerde, ekonomik büyüme ile eğitim ve sağlık karşılıklı birbirlerinin nedeni iken; gelişmiş ülkelerde bunlara ek olarak, ekonomik büyüme ile emek ve fiziki sermaye de karşılıklı birbirlerinin nedenidir. Ayrıca, gelişmiş ülkelerde, eğitim, emek ve inovasyon-teknolojinin nedenidir. Gelişmekte olan ülkelerde ise inovasyon-teknoloji, eğitimin nedenidir. Eğitim ile fiziki sermaye arasında tüm ülkelerde karşılıklı nedensellik söz konusudur. Gelişmiş ülkelerde, ayrıca sağlık, eğitimin nedeni iken; gelişmekte olan ülkelerde eğitim ile sağlık birbirlerinin nedeni durumundadır. Varyans ayrıştırması sonuçlarına göre, gelişmiş ülkelerde ekonomik büyümedeki değişimin, 10 yıllık uzun bir dönemde, yaklaşık üçte ikisi kendisiyle, yaklaşık üçte biri ise eğitim ile açıklanmaktadır. Gelişmekte olan ülkelerde ise ekonomik büyümedeki değişimin, 2 yıllık gibi kısa bir dönemde, diğer değişkenlere kıyasla, en fazla kendisi ve sağlık ile açıklandığı belirlenmiştir. 4 yıllık bir dönemde kendisi ile birlikte, eğitim sağlıktan daha yüksek düzeyde açıklamaya başlamakta; ilerleyen dönemlerde de bu trendler devam etmektedir. 10 yıllık uzun bir dönemde ise ekonomik büyümenin yaklaşık yarısı kendisiyle, yaklaşık üçte biri ise eğitim ile açıklanmaktadır. Başka bir anlatımla, gelişmekte olan ülkelerde, kısa dönemde sağlık, uzun dönemde ise eğitim, ekonomik büyümenin en önemli yordayıcılarındandır.