Mimari tasarımda yer'e özgü kavramının 2000 yılı sonrası inşa edilmiş Yahşibey konutları üzerinden incelenmesi


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2022

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: AYŞENUR BAYRAKTAR

Danışman: Arzu Özen Yavuz

Özet:

Yer kavramı, mimari tasarımları şekillendiren ve tasarımın temelini oluşturan bir veridir. Geçmişten günümüze bakıldığında yer’e özgü tasarlanan yapıların nitelikli olduğu görülmektedir. Ancak, 20. yüzyılda başlayan endüstrileşme, sanayi gelişimi, makineleşme, kentleşme, ideolojilerin değişmesi ile evrensel, rasyonel, standart unsurlar ön plana çıkmıştır. Gelişen kentlere göç olayları başlamış, nüfus artmış, bunun sonucunda da konut ihtiyacı doğmuştur. Artan taleplere kısa sürede yanıt vermek amacıyla tek tipte, yerden bağımsız konut tasarımları yapılmış ancak bu tasarımlar kullanıcı istek ve ihtiyaçlarını karşılamakta yetersiz kalmıştır. Değişim ve dönüşümden etkilenen konut yapılarında yer’e özgü tasarımlara geri dönülmeye çalışılsa da, bu tasarımlar geçmişi taklit etmekten ve yeniye eklemlenmekten öteye geçememiştir. Bu çerçevede bu tezin amacı; yer’e özgü kavramını incelemek, konut tasarımlarında yer’e özgü yaklaşımlar vasıtasıyla yer’e özgü verileri belirlemek ve özgün dokusunu korumuş yerde bulunan yeni konutları bu veriler üzerinden analiz etmektir. Bu amaçla, kimliğini korumuş İzmir ili, Dikili ilçesi, Yahşibey köyünün yer’e özgü olan geleneksel konutları incelenmiş, elde edilen veriler ve parametreler ışığında 2000 yılı sonrası inşa edilmiş yeni konut örnekleri olan Emre Senan, Ekin Senan, Nevzat Sayın, Kerime Arsan, Bihrat Mavitan ve Alev Mavitan evi değerlendirilmiş, eski ve yeni konutlar karşılaştırılmıştır. Elde edilen veriler sırasıyla; doğal ve sosyo-kültürel ana başlıklarında, topoğrafya, iklim, çevresel imge, toplum ve aile yapısı, yer’e özgü mimari dil alt başlıklarında incelenmiştir. Analizler sonucunda, her yerin kendi bağlamında incelenmesi gerektiği ve yer’e özgü tasarımların belirli kurallar çerçevesinde değil, esnek, eski ve yeni arasında uzlaşmacı diyalog kuran, yerleşik ve geçici unsurları birleştirici bir tavırla tasarlanması gerektiği anlaşılmıştır. 

Anahtar Kelimeler : Yer’e özgü, yer’e özgü veriler, yer’e özgü konut tasarımı, Yahşibey köy