MEKANSAL PLANLAMA VE YÖNETİŞİMDE KARMAŞIKLIK KURAMI: ATATÜRK ORMAN ÇİFTLİĞİ ÖRNEĞİ


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2022

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: DAMLA ÖZDEMİR

Danışman: Çiğdem Varol Özden

Özet:

Mekânsal planlamada ve uygulamalarda nasıl bir yönetişim süreç izlenmesi gerektiğine ilişkin cevap aranan bu tez çalışmasında; çalışma alanı olarak belirlenen AOÇ ile ilgili alınan kararların ve oluşturulan kentsel politikaların karmaşıklık kuramına dayalı açıklanması ve yönetişim sisteminin nasıl oluşturulabileceğinin ortaya konulması amaçlanmıştır. Bu bağlamda AOÇ’nin mekânsal planlanmasında yönetişime dayalı karar alma süreçlerinin karmaşıklık üzerinden açıklanmasında üç aşamalı bir alış bulunmaktadır. İlk aşamada, mekânsal planlama yaklaşımları, yönetişim, mekânsal planlamada yönetişim, karmaşıklık kuramı ve karmaşıklık kuramı üzerinden ele alınan yönetişim sistemi kavramları tartışılmıştır. İkinci aşamada, AOÇ’nin dönüşüm süreci 1925-2021 yılları arasında yasal ve yönetsel açıdan gerçekleşen kırılma noktaları üzerinden üç farklı dönemleme yapılarak mevcut yazın taraması ve çeşitli kurumların arşiv araştırmaları ile incelenmiştir. Her bir dönemde AOÇ’nin tarihsel, mekânsal ve yönetsel açıdan geçirdiği süreçler ele alınmış, alana yapılan mekânsal müdahaleler (devir/satış mevzuatları, kiralama faaliyetleri gibi arazilerin elde çıkarılmasına ilişkin uygulamalar, imar planları, plan değişiklikleri, sit değişiklikleri, kentsel dönüşüm ve yenileme alanı ilan edilme kararları) ve bu müdahalelere katkıda bulunan aktörlere ilişkin nitel ve nicel verilerden yararlanılarak envanterler çıkartılmıştır. Üçüncü ve son aşamada ise, ikinci aşamada ortaya konulan araştırma bulguları, AOÇ alanında çalışma yapmış akademisyenler ve AOÇ ile ilişkili olan kurumlar ile meslek odalarında çalışan kişilerle yapılan derinlemesine görüşmelerle desteklenerek yapılan çıkarımlar, mekansal, yasal, yönetsel ve yönetişimsel unsurlar karmaşıklık kuramı kapsamında ele alınmıştır. Derinlemesine görüşmelerde katılımcıların AOÇ’nin korunması ve geliştirilmesine yönelik önerileri dikkate alınarak ve AOÇ için katılımcılık esasına dayalı bir planlama çalışmasının karmaşıklık kuramı kapsamında farklı bir yaklaşımla ele alınmasının gerekçeleri tanımlanarak, nasıl bir yönetişim modeli oluşturulması gerektiğine ilişkin çözüm önerisi geliştirilmiştir. 

Anahtar Kelimeler : Karmaşıklık, katılım, yönetişim ve Atatürk Orman Çiftliği