AĞIR VE ÇOKLU YETERSİZLİKTEN ETKİLENMİŞ ÖĞRENCİLERİN ÖĞRETMENLERİNİN ETKİLEŞİM DAVRANIŞLARININ İNCELENMESİ


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2020

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: SÜMEYRA BALTACI EKŞİ

Danışman: PINAR ŞAFAK

Özet:

Bu araştırmanın temel amacı ağır ve çoklu yetersizlikten etkilenmiş (AÇYE) öğrencilerin öğretmenlerinin, etkileşim davranışlarının incelenmesidir. Bu amaç doğrultusunda araştırma soruları oluşturulmuştur. AÇYE öğrencilerin öğretmenlerinin sırasıyla; 1) Etkileşim düzeyleri, 2) Etkileşim biçimlerine göre etkileşim düzeyleri, 3) Türkçe, matematik, hayat bilgisi, müzik, görsel sanatlar derslerinde yer alan öğretimsel amaçları destekleyen etkinliklere göre etkileşim düzeyleri, 4) Etkileşim profilleri incelenmiştir. Araştırma katılımcıları, 8-11 yaş aralığında AÇYE 5 öğrenci ve öğretmenlerinden oluşmaktadır. Bu araştırma Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı üç okulda yürütülmüştür. Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden bütüncül çoklu durum deseni kullanılmıştır. Öğretmen-öğrenci etkileşim davranışlarının gözlemlenmesi amacıyla Yanıtlayıcılık, Yönlendiricilik, Sıra Alma, Sıcak Olma, Çok Duyulu Etkileşimde Bulunma, Keyif Alma, Dürüstlük ve İletişimi Destekleme olmak üzere 8 etkileşim biçimi ve etkileşim biçimlerine ait 34 etkileşim davranışı içeren “Yetişkin Etkileşim Davranışları Değerlendirme Formu” kullanılmıştır. Araştırma verileri; okul bağlamında öğretmenlerin öğrencilerle etkileşim davranışlarını incelemek amacıyla farklı derslerde (Türkçe, matematik, hayat bilgisi, müzik, görsel sanatlar), öğretimsel amaçları destekleyen etkinliklerde ve doğal akış içerisinde önceden hazırlanan formlara gözlemlenmesi hedeflenen davranışların kodlanması amacıyla yapılandırılmış gözlem ile toplanmıştır. Söz konusu veriler; araştırmacı ortama dâhil olmadan, etkileşim davranışlarının öğretmen tarafından telefon veya kameranın bir noktada sabitlenmesi ile video kaydı alınması şeklinde elde edilmiştir. viii Elde edilen veriler, araştırma amaçları doğrultusunda kullanılan formlara davranışların süre olarak kodlaması yapılarak betimsel analiz yöntemiyle analiz edilmiştir. Araştırma sonucunda öğretmenlerin etkileşim düzeylerinde ve etkileşim biçimlerine göre etkileşim düzeylerinde farklılıklar gözlemlenmiştir. Türkçe, matematik, hayat bilgisi, müzik ve görsel sanatlar derslerinde öğretimsel amaçları destekleyen etkinliklerde oluşan etkileşim fırsatları ve fırsatların değerlendirilmesinde düzey farklılıkları olduğuna ulaşılmıştır. Oluşan fırsat sayıları ile fırsatların değerlendirilmesi arasında ilişki olmadığı belirlenmiştir. Öğretmenlerin etkileşim profillerinde yer alan bütün etkileşim biçimlerinin dengeli bir dağılım göstermesi gerekirken dengeli bir dağılım göstermediği belirlenmiştir. Araştırma bulguları kapsamında öğretmen-öğrenci etkileşimlerinin desteklenmesi için öğretmen eğitimlerinin gerekliliğine vurgu yapılmıştır