Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2019
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: BÜŞRA NAKIŞ YILDIRIM
Danışman: Aysel Tüfekci Akcan
Özet:
Çocuğa bakım veren kişilerin çocuğa karşı duyduğu sıcaklık ve ilginin ifadesi ebeveyn kabulü; çocuğa karşı soğukluk, ilgisizlik, düşmanlık duymasının ifadesi ise ebeveyn reddi olarak adlandırılmaktadır. Ebeveyn kabul ve reddi çocuğun kişilik gelişimi de dâhil olmak üzere birçok gelişim alanını etkiler. Bu araştırma, okul öncesi dönem çocuğu olan annelerin kabul red durumları ile çocuklarının mizaç özellikleri arasındaki ilişkiyi incelemek ve çocukların mizaç özelliklerinin annelerin kabul red durumlarını yordayıp yordamadığını tespit etmek amacıyla yürütülmüştür. Araştırmada, veri toplama aracı olarak Demografik Bilgi Formu, Ebeveyn Kabul Red/Kontrol Ölçeği (Anne Baba Formu) ve Çocuk Davranış Listesi (Kısa Form) kullanılmıştır. Araştırmaya Malatya ili Battalgazi ve Yeşilyurt İlçe Milli Eğitim Müdürlüklerine bağlı bağımsız anaokullarına devam eden, 349 çocuk ve 349 anne katılmıştır. Araştırma verilerinin analizinde, anne kabul reddi ve çocukların mizaç özelliklerinde demografik değişkenlere göre farklılık olup olmadığını incelemek için Bağımsız Gruplar T Testi ve Tek yönlü varyans analizi (ANOVA) kullanılmıştır. Ebeveyn Kabul Red/Kontrol Ölçeği (Anne Baba Formu) ve Çocuk Davranış Listesi (Kısa Form) puanları arasında ilişki olup olmadığını incelemek için Pearson Korelasyon Analizi kullanılmıştır. Çocuk mizaç özelliklerinin anne kabul reddini yordayıp vii yordamadığını incelemek için Çoklu Regresyon Analizi kullanılmıştır. Araştırma sonucunda, çalışma grubundaki annelerin çocuklarını red düzeylerinin düşük olduğu ve anne red puanlarında anne yaşı ile sahip olunan çocuk sayısına göre anlamlı farklılık olduğu görülmüştür. Çocukların mizaç özelliklerinde aylık gelir düzeyi, hanede yaşayan kişi sayısı, anne yaşı, anne öğrenim düzeyi ve çalışma durumu, çocuğun yaşı, cinsiyeti ve doğum sırası ile ailedeki çocuk sayısı değişkenlerine göre anlamlı farklılık olduğu görülmüştür. Çocukların mizaç özellikleri ile anne kabul reddi arasındaki ilişki incelendiğinde, çocukların dikkati odaklama, engelleme denetimi, algısal hassasiyet, düşük yoğunluklu uyaranla memnuniyet, azalan tepki/sakinleşme, mutsuzluk, kızgınlık/düş kırıklığı, aktivite seviyesi, yüksek yoğunluklu uyaranla memnuniyet ve gülümseme ve kahkaha mizaç özellikleri ile anne kabul reddinin bazı alt boyutları ve genel reddetme düzeyi arasında anlamlı ilişkiler olduğu tespit edilmiştir. Çocukların düşük yoğunluklu uyaranla memnuniyet, algısal hassasiyet, gülümseme ve kahkaha mizaç özelliklerinin anne kabul reddinin sıcaklık/sevgi (soğukluk/sevgisizlik) boyutunun; azalan tepki/sakinleşme mizaç özelliğinin anne kabul reddinin düşmanlık/agresyon boyutunun; mutsuzluk mizaç özelliğinin anne kabul reddinin ilgisizlik/ihmal boyutunun; kızgınlık/düş kırıklığı ve dikkati odaklama mizaç özelliklerinin ise anne kabul reddinin ayrıştırılmamış reddetme boyutunun anlamlı yordayıcıları olduğu tespit edilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Anne Kabul Reddi, Çocuk Mizacı, Okul Öncesi Dönem