Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2022
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Öznur IŞINKARALAR
Danışman: Çiğdem Varol Özden
Özet:
Kentlerde dinamik süreçleri anlamak ve sürdürülebilir gelişmeyi sağlamak, kentlerin doğasında olan zamansal ve mekansal karmaşık yapıyı araştırmakla sağlanabilir. Günümüzde karmaşık ağlardan oluşan kentsel organizasyon yapısını açıklamada Newtoncu paradigmanın yetersiz kalması ve bilgi tabanlı bakış açısı üzerinden gelişmeler yaşanması, düşünce yapısında bir dönüşümü beraberinde getirmiştir. Karmaşıklık kuramı, kendi kendini örgütleyen sistemlerin bileşenleri arasındaki etkileşime bağlı olarak ilişkilerin lineer olmayan ve öngörülemeyen bir nitelik taşıdığını ifade etmektedir. Karmaşık sistemlerde tahmine dayalı modelleme ve arazi kullanımı değişikliği çalışmalarında hücresel özişleme - Markov zinciri yaklaşımı tercih edilen yöntemlerden biridir ve arazi kullanımı/arazi örtüsü değişiminin modellenmesinde yaygın olarak kullanılmaktadır. Çalışma kapsamında 1985- 2021 yılları arasında Kastamonu kent merkezi gelişimi belirli dönemlere göre ele alınarak planlamada arazi kullanımının değişimi karmaşıklık kuramı çerçevesinde irdelenmektedir. Çalışmanın amacı, kent merkezinde yer alan ticari birimlerin yer seçimini etkileyen mekansal ve mekansal olmayan değişim dinamiklerini anlamak ve zaman içindeki kentsel büyümenin karşılaştırmalı ölçümü için nicel bir model geliştirmektir. Bu bağlamda, kendi kendini örgütleyen ve planlı gelişen olmak iki temel yaklaşımla senaryolar geliştirilerek 2031 ve 2057 yılları için simülasyon yapılmıştır. Morfolojik karmaşıklık düzeyinin zamansal değişimi ölçüldüğünde, kendi kendini örgütleyen kentin daha karmaşık gelişim gösterdiği tespit edilmiştir. Ancak işlevsel açıdan ise, planlı gelişen kent senaryoları daha karmaşık olarak modellenmiştir. Elde edilen bulgulardan hareketle kent merkezindeki yapısal değişimde etkili olan mekanizmalar ve kent merkezi gelişiminde planlama pratiğinin konumu karmaşıklık bağlamında tartışılmıştır.
Anahtar Kelimeler : Karmaşıklık, kentsel modelleme, hücresel özişleme, Markov zinciri
coğrafi bilgi sistemi, kent merkezi, Kastamonu