Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Resim-İş Eğitimi Bilim Dalı, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2020
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: MEHTAP KURT
Danışman: Nuran Say
Özet:
İkinci Dünya Savaşı ve öncesi süreçlerde ortaya çıkan ideolojiler, totaliter rejimler ve güç dengeleri birçok coğrafyanın siyasi haritalarında ve hatta siyasal görüşlerinde radikal değişikliklere neden olmuştur. Bu bağlamda hâsıl olan yeni güç dengeleri otoriter denetim altında merkezileştirilmiş, kültür politikalarını uygulanmaya koymuştur. Sanat ve sanat ortamları dönemin totaliter yönetimleri tarafından denetim altına alınarak kendi ideolojileri doğrultusunda yeni estetik anlayışlar geliştirerek, iktidarların hâkimiyet alanlarını genişletmek maksadıyla propaganda aracı olarak kullanılmıştır. Dönemin siyasi yapılanmaları tarafından tahakküm altına alınan modern sanat anlayışları tecrit edilmiş, buna karşın klasik sanat estetiği ve devlet denetiminde bir sanat inşasına gidilmiştir. Sanatın tahakküm altında tutulmasına yönelik tepkisel hareketler, yeni sanatçı figürünü de içine alan ve topluma karşı hiçbir bağı olmadığı düşünülen sanat ve sanatçı kavramını gündeme getirmiştir. Bu durum karşısında sanat ve sanatçı kimliği derinden sarsılmış; sanatı vareden sanatçı, kendi eliyle de yıkma eylemine girişmiştir. Dönemin kaotik ortamında sanat ve sanat hareketleri, anarşist ve protest bir tavır görünümüne bürünmüştür. Bu bağlamda siyasal ve toplumsal olayları, dönemin teknolojik alandaki gelişmelerini, sanat kavramını, tanımını ve sanat eğitimi anlayışını hangi alanlarda etkilediği incelenmiştir. Araştırmada konu doğrultusunda kapsamlı bir literatür tarama çalışması yapılmış, farklı kaynak, belge kuram ve düşünsel yaklaşımlara yer verilmiştir. Bu perspektifte tezin amacı, İkinci Dünya Savaşı ve öncesi dönemlerde toplumsal ve siyasi olaylarla şekillenen sanat ve sanat ortamlarını araştırmak; ortaya çıkan yeni estetik ölçütlerin ve sanat eğitimi anlayışlarının Türk Sanat Eğitimi üzerindeki etkilerinin gözler önüne sermektir. Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden betimsel ve içerik analiz yöntemi kullanılmıştır. Dergi, kitap, makale, belgesel, sempozyum, çeşitli üniversite kütüphaneleri ve internet verilerinden yararlanılmıştır. Araştırma, 1918-1960 yılları arasında görülen Sanat hareketlerinin ve Türk Sanat Eğitimi veren kurumların yapılanmasının incelenmesiyle sınırlandırılmıştır. Ulaşılan sonuçlar doğrultusunda 20. yüzyılda değişen dengeler ile sanatın şekil değişiminin yalnız Avrupa ile sınırlı kalmadığı, Türkiye’yi de içine alarak Türk sanatçıları da harekete geçirdiği gözlemlenmiştir. Çağın sanat üzerindeki etkilerinin, sanat eğitimini verecek kurum ve kuruluşların dönemin getirilerine uygun biçimde yapılanmasını zorunlu kıldığı görülmüştür. Bu açıdan yeni kurulan Türkiye Cumhuriyeti’nin, Avrupa’ya öğrenciler göndererek yapılan değişikliklerin yerinde görülmesi, incelenmesi, çağın yeniklerininin tanınması, farklı bakış açılarının kazanılarak sanat ve Türk sanat eğitimine katkı sağlanmasının amaçlandığı anlaşılmaktadır. Avrupa’da açılan Uygulama Sanat Okullarının eğitim programları ve uygulamaları ile Türkiye’de Sanat Eğitimi verecek kurumların yapılanmasına örnek teşkil ettiği tespit edilmiştir. Aynı zamanda araştırma Türk Sanat Eğitimi’nin oluşum aşamaları ve Türk Sanat Eğitimi programlarının uygulanma yöntemleri ve Batılı kurumların sanat eğitimi anlayışlarıyla benzeşen yönlerine değinilmesi, konunun daha iyi anlaşılması hususunda faydalı olacağı düşüncesiyle önem teşkil etmektedir.
Anahtar Kelimeler : İkinci Dünya Savaşı, Sanat ve Siyaset, Nazi Sanat Politikası, Sanat Eğitimi.