Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2016
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Erkan Yarımkaya
Danışman: EKREM LEVENT İLHAN
Özet:Bu araştırmanın amacı, akran aracılı uyarlanmış fiziksel aktivite (AAUFA) programına katılan otizm spektrum bozukluğu (OSB) olan bir bireyin iletişim becerilerindeki değişimlerin incelenmesidir. Durum (Vaka) çalışması modelinde desenlenen araştırmaya, OSB tanısı olan bir birey (katılımcı) ve normal gelişim gösteren (NGG) üç akran katılmıştır. Araştırmada, katılımcı ve NGG üç akran ile birlikte 3zü serbest fiziksel aktivite oturumu, 18zi ise AAUFA oturumu olmak üzere toplamda 21 eğitim oturumu gerçekleştirilmiştir. AAUFA oturumlarında, OSB olan bireyin ihtiyaçları ve uzman-ebeveyn görüşleri neticesinde hazırlanan 29 farklı uyarlanmış fiziksel aktivite akran aracılı olarak uygulanmıştır. Söz konusu uyarlanmış fiziksel aktivitelerin akran aracılı olarak sunulabilmesi amacıyla AAUFA oturumları öncesi, NGG üç akran ile birlikte 6 oturum akran eğitimi süreci gerçekleştirilmiştir. AAUFA oturumları genel içerik olarak; ısınma egzersizleri (ritm ve müzikli), işlevsel egzersizler (eşli ve bireysel), istasyon parkurları, stafet yarışları, eğitsel oyunlar (eşli, yardımlaşmalı, gruplu, kurallı, ritimli ve müzikli oyunlar), sportif yarışmalar ve esnetme-soğuma egzersizlerinden (eşli, grupla ve bireysel) oluşmuştur. Araştırma süresince gerçekleştirilen tüm oturumlar video kamera ile kayıt altına alınmıştır. Araştırma verileri farklı veri toplama araçları (gözlem formu, yarı yapılandırılmış görüşme formları, saha notları ve yansıtmacı günlük) ile elde edilmiştir. Gözlem formu aracılığıyla elde edilen verilerin analizinde grafiksel analiz yöntemi; yarı yapılandırılmış görüşmeler, saha notları ve yansıtmacı günlük aracılığıyla elde edilen verilerin analizinde ise içerik analizi ve betimsel analiz yöntemleri kullanılmıştır. Araştırma sonucu elde edilen bulgular 3 başlık altında incelenmiştir. Bu başlıklar, katılımcının iletişim becerilerindeki değişimler, öğretmenlerin katılımcının iletişim becerilerindeki değişimler hakkındaki görüşleri ve NGG üç akranın OSB olan bireye karşı farkındalık ve tutumlarıdır. Katılımcının iletişim becerilerindeki değişimlere dair bulgular analiz edildiğinde, katılımcının akranlar ile olan iletişim becerilerini ön değerlendirme bölümünde 22 defa, son değerlendirme bölümünde 179 defa, izleme ölçümü bölümünde ise 138 defa sergilediği belirlenmiştir. Katılımcının araştırmacı ile olan iletişim becerilerini ön değerlendirme bölümünde 28 defa, son değerlendirme bölümünde 45 defa, izleme ölçümü bölümünde ise 39 defa sergilediği tespit edilmiştir. Öğretmenlerin katılımcının iletişim becerilerindeki değişimler hakkındaki görüşlerine dair bulgular değerlendirildiğinde, öğretmenler program sonrası katılımcının göz kontağı, ortak ilgi, iletişim başlatma ve iletişime tepki becerilerinde olumlu değişimler olduğunu ifade etmişlerdir. NGG üç akranın OSB olan bireye karşı farkındalık ve tutumlarına ilişkin bulgular incelendiğinde, akranların AAUFA programı sonrası OSB olan bireye karşı farkındalık ve tutumlarının olumlu yönde değişim gösterdiği tespit edilmiştir. Sonuç olarak, AAUFA programının OSB olan bireyin iletişim becerileri üzerinde olumlu yönde etkisi olduğu izlenimi edinilmiştir. OSB olan bireyin iletişim becerilerindeki değişimler hakkında öğretmenlerin ve akranların bildirdikleri olumlu görüşler, bu izlenimi güçlendirmiştir. Bu sonuçların ileriki araştırmalarda desteklenmesinin, alanda çalışan öğretmenler, antrenörler ve uzmanlar tarafından akran aracılı uyarlanmış fiziksel aktivitelerin daha yaygın kullanımı açısından önemli katkı sağlayacağı düşünülmektedir.