Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2019
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: ESRA ALTINTAŞ YÜKSEL
Danışman: Yücel Gelişli
Özet:öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumları arasındaki ilişkiyi belirlemektir. Araştırma, 2017 – 2018 eğitim öğretim yılı Ankara ili; Çankaya, Yenimahalle, Sincan ve Mamak ilçelerinde bulunan ilkokullarda görev yapan ve araştırmaya gönüllü katılan sınıf öğretmenleri ile gerçekleştirilmiştir. Araştırmada hem nicel hem de nitel desenler kullanılmıştır. Araştırmanın nicel boyutu için veriler ‘Sınıf Öğretmenlerinin Mesleki Yenilikçilik Eğilimleri Ölçeği’ ve “Öğretmenlik Mesleği Tutum Ölçeği” ile 644 sınıf öğretmenine uygulama yapılarak toplanmıştır. Nicel verilerin analizinde paket program kullanılmıştır. Sınıf öğretmenlerinin mesleki yenilikçilik eğilimleri ve öğretmenlik mesleğine ilişkin tutum ölçeklerine ve bu ölçeklerin alt boyutlarının ortalamalarını belirlemek için betimsel istatistikler kullanılmıştır. Sınıf öğretmenlerinin mesleki yenilikçilik eğilimi ölçeği ve öğretmenlik mesleğine ilişkin tutum ölçeği normal dağılım göstermediğinden dolayı araştırma verilerinin analizinde parametrik olmayan testlerden Kruskal Wallis H-Testi ve Mann Whitney U-Testi kullanılmıştır. Araştırmanın nitel boyutu ise ‘öğretmenlerin mesleki yenilikçilik eğilimleri ve öğretmenlik mesleğine karşı tutumları’ ile ilgili görüşlerini elde etmek için araştırmacı tarafından hazırlanan yarı yapılandırılmış görüşme formları ile elde edilmiştir. Elde edilen nitel veriler içerik analizine tabi tutulmuştur. Araştırma sonucunda, sınıf öğretmenlerinin mesleki yenilikçilik eğilimlerinin yüksek olduğu belirlenmiştir. Sınıf öğretmenlerinin mesleki vi yenilikçilik eğilimleri puanlarının cinsiyete, kıdeme ve eğitim durumuna göre anlamlı bir fark göstermemekte, görev yaptığı ilçe göre anlamlı bir fark göstermekte olduğu belirlenmiştir. Araştırma sonucunda sınıf öğretmenlerinin öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlarının olumlu yönde yüksek olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Sınıf öğretmenlerinin mesleğine yönelik tutumları cinsiyete ve eğitim düzeyine göre anlamlı bir fark göstermemekte, kıdeme ve görev yaptığı ilçe göre anlamlı bir fark göstermekte olduğu belirlenmiştir. Sınıf öğretmenlerinin mesleki yenilikçilik eğilimleri ile öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumları arasında pozitif yönde orta düzeyde bir ilişki bulunmuştur. Ayrıca sınıf öğretmenlerinin öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumlarının, mesleki yenilikçilik eğilimlerinin bir yordayıcısı olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Sınıf öğretmenlerinin mesleki yenilikçilik eğilimlerini belirlemek amacıyla elde edilen görüşme verilerinin analizi sonucunda; öğretmenlerin kişisel ve mesleki gelişimleri için bilgi kaynağı olarak en çok interneti kullandıkları ortaya çıkmıştır. Öğretmenlerin mesleki ve kişisel gelişimleri için; seminer, çalıştay, kongre, konferans vb. bilimsel çalışmalara katılmaya çalıştıkları ve üniversite dergileri, tezler ile makalelerden de faydalandıkları elde edilen diğer araştırma sonuçlarındandır. Araştırma sonucunda bazı öğretmenlerin fırsat ve imkânlarının olmadığı için kişisel ve mesleki gelişimleri için etkinliklere katılamadığı sonucuna ulaşılmıştır. Araştırmaya katılan öğretmenler hizmet içi eğitimleri gerekli ve önemli olduğunu düşünmektedir. Ancak hizmet içi eğitimlerin amacına uygun şekilde yapılmadığını bu nedenle verim alınamadığı sonucuna ulaşılmıştır. Öğretmenler mesleki uygulamaları hakkındaki görüşler art niyet taşımadığı takdirde dikkate aldıkları ve fayda gördükleri sonucuna ulaşılmıştır. Öğretmenlerin en çok ders işleyiş sürecinde teknolojik araç ve gereçleri kullanmaya çalıştıkları görülmektedir. Aynı zamanda yeni yaklaşımları takip etme ve bunları ders işleyişlerine aktarmaya çalıştıkları ortaya çıkan diğer sonuçlardandır. Dikkat çeken bir diğer sonuç ise görüşmeye katılan öğretmenlerin görev yaptığı okulun fiziki şartlarından (sınıf mevcudu, teknolojik alt yapı vb.) dolayı istedikleri gibi ders işleyemedikleri yönünde olmuştur. Araştırma sonucunda; öğretmenlerin en çok öğretmenlik mesleğini sevdikleri için bu mesleği seçtikleri görülmektedir. Bunun yanı sıra; aile ve öğretmen teşvikleri, üniversiteye giriş puanının seçimlerinde etkili olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Araştırma sonucunda öğretmende olması gereken en önemli mesleki özelliğin; ‘yenilikçi olma’ özelliği olduğu ortaya çıkmıştır. Öğretmenlerin mesleki yeterliklere ve iyi bir pedagojik formasyona sahip olmaları önemli bir ölçüt olarak belirlenmiştir. Ayrıca öğretmenlerin manevi olarak kısmen doyuma ulaşsa da maddi olarak doyuma ulaşmadıkları sonucuna vii ulaşılmıştır. Bununla birlikte öğretmenlerin mesleklerinin toplumsal saygınlığını yitirdiğini düşündükleri sonucu ortaya çıkmıştır. Eğitim fakültelerinden gerekli mesleki yeterliklere sahip olmadan niteliksiz öğretmenler olarak mezun olma, mevcut öğretmenlerin kendilerini ve ders işleyişlerinin çağın koşullarına göre revize etmemesi, alan dışı kişilerin sözleşmeli/ücretli vb. statülerde öğretmenlik yapması da öğretmenlik mesleğinin saygınlığını yitirme sebebi olarak görüldüğü sonuçlarına ulaşılmıştır. Araştırma sonucunda elde edilen nicel ve nitel verilerin tutarlı ve birbirini desteklediği sonucu ortaya çıkmıştır. Sonuçlar doğrultusunda; öğretmenlerin mesleki anlamda kendini geliştirmeleri ve alanlarındaki yeniliklerden kopukluk yaşamamaları adına lisansüstü eğitim almaya teşvik edilmesi, lisansüstü eğitim alan öğretmenlere ek olarak hizmet puanı verme veya maaşlarının artırılması ile bu teşvik sağlanabileceği şeklinde önerilerde bulunulmuştur.